تعيين مناسب ترين راهكارهاي مديريتي تعادل بخشي آبخوان دشت ابهر با استفاده از مدل تحليلي SWOT

مقدمه و هدف: كمبود ريزش هاي جوي، رشد بي تدبيرانه كاشت محصولات كشاورزي، برداشت بي رويه از منابع آب زيرزميني و عدم برنامه مناسب جهت كاهش اثرات نامطلوب ناشي از بحران آب، موجب افت شديد آبخوان هاي كشور گرديده است. اين پژوهش با هدف مديريت راهبردي منابع آب جهت تعيين مناسب ترين راهكارهاي مديريتي تعادل بخشي آبخوان انجام شده است. مواد و روش‌ها: تعيين مناسب ترين راهكارهاي مديريتي تعادل بخشي آبخوان دشت ابهر با استفاده از روش تدوين راهبرد SWOT صورت پذيرفته است. مهم ترين عوامل داخلي و خارجي(نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهديد) مؤثر بر منابع آب بر اساس آمار و اطلاعات جمع‎آوري شده، شناسايي و پس از تكميل پرسشنامه و نظرسنجي، با استفاده از تصميم‏ گيري گروهي، بهترين استراتژي و راهكارهاي مديريتي قابل اجرا تبيين گرديد. يافته‌ها: نتايج اين بررسي، بيانگر غلبه ضعف‏ها بر قوت‏ها و همچنين تهديدها بر فرصت‏ها است. به عبارتي، از ديدگاه خبرگان حاضر در جلسه طوفان فكر، شرايط دشت ابهر در ربع محدوديت‏ها- تهديدها (WT) با راهبرد تدافعي قرار گرفته است كه بيانگر بحراني بودن شرايط آبخوان دشت ابهر، از نظر وضعيت منابع آبي موجود مي‎باشد. لذا با توجه به شرايط بحراني كنوني دشت ابهر و اهميت مديريت بهينه و جلوگيري از برداشت بي رويه از منابع آب زيرزميني و مد نظر قرار دادن مهمترين ضعف ها و تهديدهاي اصلي در اين دشت و نتايج حاصل از مدل تحليلي SWOT، مناسب ترين راهكارهاي رسيدن به هدف تعادل بخشي سفره آب زيرزميني دشت ابهر شامل تمركز بر روي يكپارچه سازي اراضي و جلوگيري از خرد شدن آنها از طريق سيستم هاي يكپارچه آبياري تحت فشار، تغيير نوع كشت، شيوه آبياري، بهره مندي از شرايط اقليمي مناسب جهت كشت گونه‏ هاي كم آبخواه، موقعيت جغرافيايي مناسب در راستاي توسعه صنايع كم آبخواه و تجهيز چاه هاي آب به كنتور هوشمند جهت كنترل و مديريت مصرف و از طرف ديگر اجراي اقدامات آبخيزداري و تغذيه مصنوعي جهت جلوگيري از بروز سيل و هدررفت منابع آبي و استحصال رواناب سطحي جهت كنترل، مديريت و استفاده بهينه از منابع آب سطحي و كاهش برداشت از سفره هاي آب زيرزميني تعيين گرديد. نتيجه‌گيري: با استفاده از ظرفيت فرصت‏ها و قوت‏هاي پيش‏رو، راهبرد آبخوان دشت ابهر را مي توان به راهبرد ST و همچنين WO ارتقاء داد و روند كاهشي حجم آبخوان دشت ابهر كنترل گردد.