تحليل مضمون روايات «ليس مني/ منا » در احاديث شيعه

تعابير ليس مني / منا / من شيعتنا و نظاير آن، در دسته‌اي از روايات شيعه پررنگ هستند كه معناي كلي «از پيغمبر نبودن يا از امام نبودن» را در خود جاي‌داده‌اند. اين‌كه چه خطوط قرمزي براي مسلمانان ترسيم‌شده كه خروج از آن سبب ازبين‌رفتن رابطه رهبر ـ پيرو مي‌شود، اين روايات را شايسته توجه مضاعف قرار داده است. پژوهش كنوني، براي فهم بهتر اين دسته روايات، به تحليل كيفي آن‌ها پرداخته و از روش تحليل مضمون براي رسيدن به شبكه مضامين اين روايات بهره برده است. سپس به الگوي مستتر در روايات كه بر اساس خطوط قرمز اعتقادي، اخلاقي و اجتماعي با محوريت معصوم (ع) در روايات بنانهاده شده، دست‌يافته است. الگوي مستتر در روايات را مي‌توان از بين بردن سرمايه اجتماعي در دو بعد نگرشي و رفتاري كه براثر عدم تواصل مؤمنان باهم ايجادشده است ، تبعيت نكردن از امام و از بين رفتن عزت و امنيتِ امت دانست. درمجموع به نظر مي‌رسد روايات ليس مني / منا در احاديث شيعه، بيانگر يك منظومه منسجم از خطوط قرمز در نگرش و رفتار مؤمنان است كه با محور قرار دادن معصومان، از مرزهاي هويتي مسلمانِ شيعه پاسداري مي‌كند. نويسنده در پايان، به اين يافته رسيده است كه از بين بردن سرمايه اجتماعي در دو بعد نگرشي و رفتاري كه براثر عدم تواصل مؤمنان باهم، تبعيت نكردن از امام و از بين رفتن عزت و امنيت ايجادشده، مضمون كليدي و كانوني اين دسته از روايات است.