تحليل حساسيت راهبردهاي مقابله با بيابان زايي در محيط فازي در زير حوضه آبخيز يزد- خضرآباد (شهرستان صدوق)

مقدمه و هدف: بيابان زايي يك مسئله، اقتصادي- اجتماعي پيچيده و حاصل عملكرد و برهم كنش ميان عوامل متعددي است كه هميشه در محيط هاي غير قطعي و تحت تأثير شديد قضاوت هاي مبهم و غير صريح قرار مي گيرند، بنابراين در ارزيابي راهبردهاي مقابله با بيابان زايي، استفاده از سازگان هاي تصميم گيري چند معياره فازي ضروري به نظر مي رسد. از طرفي در اغلب اوقات، داده هاي  ورودي به اين سازگان ها نادقيق و متغير مي باشند، بنابراين يك قدم مهم اينگونه ارزيابي ها، انجام آناليز حساسيت روي داده هاي خروجي مي باشد. از اين رو اين پژوهش با هدف انجام تحليل حساسيت اولويت راهبردها به صورت موردي در زيرحوضه يزد- خضرآباد طي سال هاي 1399-1400 به انجام رسيد. مواد و روش‌ها: به منظور دستيابي به اين هدف، ابتدا از روش دلفي فازي و با كاربرد اعداد مثلثي، در چارچوب روش تصميم گيري چند معياره، ماتريس تصميم گيري مقايسه زوجي فازي حاصل و اولويت اوليه راهبردها، برآورد شد و سپس فرآيند آناليز حساسيت بر روي معيارها و راهبردها در چارچوب مدل تحليل حساسيت تري آنتافيلو  انجام شد و به دنبال تعيين حساس ترين معيار و راهبرد، درجه ترجيح يا اوزان نهايي راهبردها از روش ميانگين موزون هر سطر از ماتريس نرماليزه اصلاح شده برآورد شد. يافته‌ها: نتايج حاصله حكايت از توانايي بالاي اين مدل دارد به طوري كه بعد از انجام تحليل حساسيت، اولويت بندي معيارها تغييري نكرد و همچنان معيار منابع انساني متخصص (6C) با  ضريب حساسيت 0/3614 به عنوان حساس ترين معيار  برآورد شد كه بعد از نرمال سازي با درجه ترجيح 67/9% در اولويت اول قرار گرفت. اين نتيجه نشان دهنده توجه كارشناسان مديريت مناطق به اهميت نيروي متخصص و آموزش ديده در حل مسائل و چالش هاي مطرح در فرايند مقابله با بيابان زايي است. درعين حال اولويت بندي نهايي راهبردها مويد تغيير در اوزان و رتبه بندي اوليه راهبردها بود، به صورتي كه تنها راهبرد تعديل در برداشت از منابع آب زيرزميني (31A) همچنان همانند نتايج اوليه با درجه ترجيح 92/9%، مهمترين راهبرد قلمداد شد و رتبه بندي ساير راهبردها دستخوش تغييرات جدي شد. نتيجه‌گيري: در مجموع نتيجه مي شود كه در راستاي راهبرد تعديل در برداشت از منابع آب زيرزميني (31A) و با اجراي طرح هاي آبخوانداري، اصلاح روش هاي آبياري، اصلاح اراضي، كنترل رشد صنايع و كشت هاي آبخواه، مي توان روند پرسرعت بياباني شدن را كند و نسبت به احياي اراضي تخريب يافته اقدام كرد.