تبيين الگوي الفت قلوب و سنجش نسبت آن با آيت‌مندي قرآن كريم

قرآن كريم به معرفي «آيات» و مصاديق و كاركردهاي آن پرداخته است. «الفت قلوب» نشانه‌اي از اين دست آيات است كه كثيري از انديشمندان ناظر به وضعيت تاريخي زمانه نزول، از آن به اعجاز اجتماعي ياد كرده‌اند. كشفِ الگوي مفهومي براي تحليل پديده الفت قلوب، مسئله مهمّي است كه تاكنون مغفول مانده است. اين تحقيق درصدد است با بررسي آيات مشتمل بر الفت قلوب و بهره‌گيري از روش اكتشافيِ تحليل محتواي مضموني در واكاوي زنجيره آيات همسو و نيز با رويكردي پديدارشناختي به شيوه تأثيرگذاري قرآن در مخاطب عصر نزول، الگوي مفهوميِ الفت قلوب و نسبت آن با آيت‌مندي قرآن را تبيين نمايد. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد قرآن در بيش از 300 آيه به ترسيم «نظامي از آيات» با مصاديق و كاركردهاي گوناگون پرداخته است؛ بسياري از آيات با كاركردهاي «تعقّلي»، «تفقّهي»، «تذكّري»، «تفكّري»، «تعلّمي» و... معرفي شده‌اند، ولي كاركرد «هدايتي» تنها براي دو آيه يعني «قرآن» و «الفت قلوب» به كار رفته است. ظهورِ هدايتِ خاصّ قرآني كه از طريقِ استماعِ تلاوت به قلب منتقل و در آنجا محقق مي‌شود، با «لينتِ قلب» در ساحتِ فردي و «الفتِ قلوب» در ساحت اجتماعي همراه است. الفت قلوب امري خارق عادت، غيروابسته به شئون مادّي و متفاوت با اتّحادهاي مرسوم اجتماعي است. اين پديده به‌عنوان بروزِ اجتماعيِ اعجازِ قرآن، از الگوي معيّني تبعيّت مي‌كند كه در اين پژوهش مورد تبيين قرار گرفته است.