نقد اقليمي رمان «درخت انجير معابد»

نقد اقليمي، يكي از رويكردهاي نقد ادبي است كه به بررسي اقليم خاص يك منطقه و تأثيرگذاري آن بر مؤلفه هاي فرهنگي، اقتصادي، سياسي، جغرافيايي و ... مي پردازد. احمد محمود، جزو آن دسته از نويسندگاني است كه توجه ويژه اي به اقليم جنوب داشته است و مولّفه هاي نقد اقليمي را مي توان، در آثار او از جمله «درخت انجير معابد» جست وجو كرد. روش تحقيق، توصيفي- تحليلي و مسئله اصلي تحقيق، آن است كه احمد محمود، با استفاده از كدام ويژگي هاي شاخص، به بازتاب اقليم جنوب در رمان «درخت انجير معابد» پرداخته است؟ احمد محمود، با استفاده از عناصر زباني، فرهنگي، اجتماعي و سياسي به بازتاب اقليم جنوب در اين رمان پرداخته و بدين ترتيب، به حوزه‌ اقليمي نويسي جنوب، هويّتي مستقل بخشيده است. هدف از اين پژوهش، آن است كه نحوه‌ تأثيرگذاري اقليم جنوب را بر زبان، فرهنگ، باورهاي عامه، آداب و رسوم، مسائل سياسي شهر اهواز و ... مورد بررسي قرار دهيم. اهميت و ضرورت تحقيق حاضر از آن روست كه به وسيله‌ نقد اقليمي، مي توان به خوانش جديدي از متن و نيز، به تشخّص سبكي احمد محمود از ساير نويسندگان دست يافت. نتايج تحقيق، بيانگر آن است كه مختصات جغرافيايي و ناحيه اي بر شكل گيري نوع پوشش، معماري، شغل ها و تحوّلات سياسي اثر گذار بوده است. عناصر اقليمي و طبيعت، سبب ساز شكل گيري بسياري از باورهاي عامه از جمله دخيل بستن به درخت، شمع افروختن، قرباني كردن براي درخت و... شده است. نويسنده‌ رمان، با استفاده از صورخيال اقليمي، به بازتاب هواي گرم و شرجي و بارش كم باران در خوزستان پرداخته، و نيز عناصر طبيعت و اقليم جنوب، زمينه ساز كشمكش ميان دو جامعه‌ سنتي و مدرن شده است. احمد محمود، ورود بيگانگان و چپاول نفت را دست مايه‌ نغزي براي بيداري مردم در اين رمان قرار داده است.