بررسي و تعيين ارزش اقتصادي ذخيره كربن در پيكره و خاك رويشگاه دو گونه درمنه دشتي (Artemisia sieberi) و وشا (Dorema ammoniacum) در مراتع منطقه دره‌باز شهرستان سرايان، خراسان‌جنوبي

از آنجا كه امروزه توسعه پوشش گياهي، به عنوان ساده‌ترين و ارزان‌ترين روش ذخيره كربن مازاد جو مطرح است، تعيين ذخيره كربن گونه‌ها، نقش مهمي در برنامه‌ريزي و تعيين ارزش خدمات اكوسيستمي پوشش گياهي مراتع خواهد داشت. در اين راستا، هدف از اين تحقيق برآورد ميزان ذخيره كربن دو گونه درمنه دشتي (Ar. sieberi) و وشا (D. ammoniacum)، تعيين ارزش اقتصادي حاصل از ذخيره كربن اين دو گونه و مشخص كردن سهم هر يك از اندام هوايي، اندام زيرزميني و خاك در ميزان ذخيره كربن در مراتع منطقه دره‌باز شهرستان سرايان خراسان‌جنوبي مي‌باشد. براي اين منظور با نمونه‌برداري خاك و پوشش گياهي از طريق استقرار ترانسكت و پلات به روش تصادفي-سيستماتيك، تعداد 10 پايه از دو گونه درمنه دشتي و وشا انتخاب و خصوصيات رويشي و اندام هوايي و زيرزميني هر يك به‌طور كامل نمونه‌گيري شد. نمونه‌ها به آزمايشگاه منتقل و ضريب تبديل ترسيب‌كربن هر اندام گياهي به صورت جداگانه توسط روش احتراق تعيين گرديد. همچنين درصد كربن آلي خاك با روش والكي‌بلك اندازه‌گيري شد. در ادامه، با استفاده از روش ارزش‌گذاريِ مخارج انتشار كربن و لحاظ كردن ارزش پولي 25/3 دلار براي هر تن ذخيره كربن، ارزش اقتصادي آن تعيين گرديد. نتايج نشان داد كه مقدار كل ذخيره‌كربن در اندام هوايي و زيرزميني مربوط به گونه وشا به‌ترتيب 40/9 و 248/9 و در اندام هوايي و زيرزميني مربوط به گونه درمنه دشتي به‌ترتيب 1170/9 و 238 تن است. همچنين مقدار ذخيره كربن خاك زير تاج پوشش گونه درمنه دشتي و وشا به‌ترتيب 23/13 و 12/38 كيلوگرم در مترمربع برآورد گرديد كه نسبت به فضاي باز (شاهد= 6/29 كيلوگرم در مترمربع) اختلاف معني‌داري را نشان داد (p≤0.01). ارزش ريالي ذخيره كربن براي اندام‌هوايي و زيرزميني درمنه دشتي و وشا به‌ترتيب برابر 8، 1/6 و 0/02، 1/7 ميليارد ريال و همچنين ارزش اقتصادي ذخيره كربن خاك زير تاج پوشش درمنه دشتي و وشا برابر 26/1 و 14 ميليارد ريال براي كل مرتع (با مساحت 8732 هكتار) محاسبه شد. با توجه به ظرفيت بالاي ذخيره‌كربن گونه درمنه دشتي، پيشنهاد مي‌شود از اين گونه براي احياء مراتع مذكور و مراتع مشابه استفاده شود.