مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تأثير قرق و تغييرات آب و هوايي بر خصوصيات پوشش گياهي در رويشگاه‌هاي شور حاشيه كوير ميقان اراك

پديد آورندگان :

فراهاني ، علي سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان مركزي - ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﻨﺎﺑﻊ طبيعي , افتخاري ، عليرضا سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور - بخش تحقيقات مرتع , ميرداودي ، حميد رضا سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان مركزي - بخش تحقيقات منابع طبيعي , گودرزي ، غلامرضا سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان مركزي - بخش تحقيقات منابع طبيعي

چكيده فارسي :

تخريب مداوم پوشش گياهي و خاك مراتع عمدتاً ناشي از عوامل طبيعي يا انساني مانند چراي بي‌رويه دام است و شناخت ميزان تغييرات انجام شده در اكوسيستم‌هاي مرتعي و علت آنها براي مديريت مراتع ضروريست. بر اين اساس پايش و بررسي روند تغييرات پوشش گياهي و خاك در دو سايت قرق و تحت چراي دام در رويشگاه‌هاي شور حاشيه كوير ميقان اراك طي سال‌هاي 1396 تا 1400 انجام شد. در هر سايت براي اندازه گيري پارامترهاي گياهي مانند درصد پوشش، تراكم و توليد از روش نمونه‌برداري تصادفي- سيستماتيك در طول شش ترانسكت به فواصل 100 متر از يكديگر استفاده شد و نمونه‌برداري خاك نيز در طول ترانسكت‌هاي آماربرداري پوشش گياهي انجام گرديد. نتايج نشان داد كه ميزان تاج پوشش گياهي سايت چرا شده در طول دوره آماربرداري از 23/43 تا 28/67 درصد و در سايت قرق از 32/8 تا 40 درصد در سال‌هاي مختلف متغير بوده است. ميانگين توليد كل علوفه سايت قرق در طول دوره آماربرداري از 174/6 تا 203/5 كيلوگرم در هكتار و ميانگين توليد كل علوفه سايت چرا شده از 117/2 تا 139/1 كيلوگرم در هكتار در سال‌هاي مختلف متغير بود. بيشترين مقادير درصد پوشش و توليد علوفه كل سالانه در سال پرباران‌تر 1398 با 490 ميليمتر بارندگي و كمترين مقادير پارامترهاي مذكور در سال كم باران‌تر 1400 با 223 ميليمتر بارندگي سالانه مشاهده گرديد. وضعيت مرتع به روش چهار فاكتوره در سايت قرق از درجه ضعيف تا خوب و در سايت چرا شده از درجه ضعيف تا متوسط در سال‌هاي مختلف متغير بود. گرايش مرتع در سال‌هاي مختلف در سايت قرق مثبت يا ثابت و در سايت چرا شده منفي بود. بررسي شاخصهاي خاك نشان داد كه در طول دوره ارزيابي در سايت قرق و چراشده تغييرات شاخص‌هاي كربن آلي، پتاسيم و نيتروژن در سطح پنج درصد معني‌دار بوده و تغييرات ساير شاخص‌ها معني‌دار نشد. نتايج آزمون همبستگي و رگرسيون نيز نشان داد كه ميزان بارندگي سالانه و بارندگي فصل رويش بيشترين همبستگي مثبت را با تغييرات ميزان تاج پوشش و توليد علوفه گياهان منطقه دارند و بعد از آن فاكتورهاي كربن آلي، نيتروژن، فسفر و پتاسيم همبستگي بالايي با نوسانهاي تاج پوشش و توليد گياهان داشتند. به‌طوركلي دو عامل چراي دام و نوسانهاي اقليمي به‌ويژه تغييرات ميزان بارندگي سالانه بيشترين تأثير را بر تغييرات خصوصيات پوشش گياهي مراتع مورد مطالعه داشتند.