بررسي رويشگاه‌ها و الگوي پاسخ گونه مرتعي شور البرزي(Salsola kerneri (Wol) Botsch) به عوامل محيطي در مراتع استان مازندران

شناخت ويژگي‌هاي اكولوژيكي گونه‌هاي‌گياهي و چگونگي عكس‌العمل آنها به عوامل محيطي، اطلاعات لازم را براي مديريت پوشش‌گياهي و اصلاح مراتع،‌ فراهم مي‌آورد. به دليل اهميت گونه شور البرزي(Salsola kerneri (Wol) Botsch) در حفاظت خاك و توليد علوفه، در مقاله حاضر، به مطالعه نيازهاي اكولوژيك آن با تاكيد بر تعيين عوامل اكولوژيك مؤثر بر تغييرات پوشش‌گياهي و بررسي پاسخ اين گونه به تغييرات عوامل اكولوژيكي، با استفاده از روش آناليز تطبيقي‌متعارفي (Canonical Correspondence Analysis, CCA) و مدل‌جمعي تعميم‌يافته (Generalized Additive Models, GAM) در استان مازندران پرداخته شده است. نتايج حاصل از آناليز تطبيقي متعارفي نشان داد كه عوامل محيطي مثل درصد رس، شن خاك، جهت جغرافيايي، اسيديته، درصد رطوبت اشباع، درصد ماده آلي، درصد آهك خاك و متوسط درجه حرارت ساليانه در رويشگاههاي مورد مطالعه ساليانه، به‌ترتيب با بيان 10/3، 2/8، 4/1، 3/3، 1/6، 1/4، 1/3 و 1/4 درصد از واريانس موجود در تركيب گياهي، نقش مهمي در تغييرات پوشش گياهي در رويشگاه‌هاي مورد مطالعه داشتند. نتايج نشان داد كه پاسخ گونه S. kerneri به درصد ماده آلي، درصد كربن آلي، درصد ازت خاك و درصد لاشبرگ سطح خاك از مدل كاهشي (Monotonic decrease) پيروي مي‌كند. الگوي پاسخ اين گونه به درصد رس، وزن مخصوص ظاهري خاك، ارتفاع از سطح دريا، ميانگين دماي سالانه و ميزان پتاسيم و فسفر خاك از مدل زنگوله‌اي (Unimodal) پيروي كرده و حد بهينه رشد آن براي هر يك از اين عوامل به ترتيب 11 درصد، 1/1 گرم بر سانتيمتر مكعب، 1700 متر، 12/5 درجه سانتيگراد،700 و 5 ميلي‌گرم بر ليتر بود. عكس‌العمل گونه به جهت‌جغرافيايي، به گونه‌اي است كه در شيب‌هاي شرقي بيشترين درصد پوشش گياهي و در شيب‌هاي شمال شرقي كمترين حضور را دارد. در اراضي با شيب زياد تا نسبتاً زياد پراكنش داشته ولي در شيب‌هاي 50-40 درصد داراي عملكرد بهتري است، هر چند كه پاسخ گونه به اين عامل معني‌دار نبود. پاسخ گونه به درصد شن و سيلت خاك و همچنين درصد سنگ و سنگريزه از مدل دو نمايي (Bimodal) پيروي كرد. مطالعه عكس العمل گياه شور البرزي در امتداد شيب عوامل توپوگرافي و خاك، اطلاعات ارزشمندي براي تعيين نيازهاي اكولوژيكي اين گونه ارائه داد كه مي‌تواند در عمليات اصلاح مراتع در مناطق مشابه، مورد توجه قرار گيرد.