شناسايي و تبيين نقش عوامل مختلف در مشاركت بهره برداران براي احيا مراتع ندوشن استان يزد

در جامعه روستايي عوامل مختلفي در مشاركت جوامع محلي در جهت حفاظت از منابع طبيعي نقش داشته و بهره‌برداران با نقش محوري مشاركت سهم مهمي در اين حفاظت ايفا مي‌كنند، زيرا عرصه هاي منابع طبيعي يكي از عوامل اصلي قطب اقتصادي محسوب شده و احيا و حفاظت از آنها به مثابه ايجاد بستر فعاليت هاي انساني براي نسل فعلي و آتي بشر مي باشد، اين عوامل شامل عامل اجتماعي، عامل اقتصادي و عامل فرهنگي بوده و تحت عنوان هنجارها شناخته مي شوند. اغلب صاحبنظران معتقدند كه مشاركت، عامل اصلي و تعيين كننده در فرايند رشد و توسعه جوامع توسعه يافته و در حال توسعه مي باشد. لذا به منظور جلوگيري از تخريب مراتع بايد برنامه ريزي جامعي براي نظارت بر بهره‌برداري و اصلاح و احياي مراتع از سوي سازمان‌ها و ادارات مختلف شكل گيرد و اين كار فقط در گرو مشاركت بهره‌برداران رقم مي‌خورد. براي حفاظت و بهبود مراتع سازمان هاي مربوطه بايد از هنجارهاي اثرگذار بر رفتارهاي مشاركتي محلي آگاهي داشته باشند. هدف از اين مطالعه شناسايي هنجارهاي تاثيرگذار بر مشاركت مرتعداران و تعيين سهم هر يك از مولفه هاي آنها در حفاظت از مراتع ندوشن استان يزد بوده است. در اين تحقيق هنجارهاي تاثيرگذار شامل عوامل اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي به عنوان متغير مستقل و ميزان مشاركت مرتعداران به عنوان متغير وابسته مورد بررسي قرار گرفت. روش كار به صورت توصيفي-تحليلي در قالب پرسشنامه بر اساس طيف ليكرت پنج گزينه اي انجام شد. حجم نمونه شامل 104 مرتعدار و نمونه گيري به صورت تصادفي بود. پس از بررسي پايايي و روايي پرسشنامه از روش تحليل مسير جهت رتبه‌بندي متغيرهاي مستقل استفاده شد، نتايج نشان داد كه به ترتيب عامل اجتماعي با ضريب تاثير 0/857، عامل اقتصادي با ضريب تاثير 0/633 و عامل فرهنگي با ضريب تاثير 0/144 بيشترين تاثير كل و اثرگذاري مستقيم و غيرمستقيم را بر عامل مشاركت مرتعداران داشته و در اين عامل‌ها به ترتيب گويه شيوه بهره‌برداري در مراتع، گويه ميزان درآمد مرتعداران و گويه آگاهي و تجربه بهره‌برداران اولين اولويت را به خود اختصاص داده است، ضريب هميستگي اسپيرمن بين متغيرهاي مستقل و مشاركت مرتعداران نشان داد كه عامل اجتماعي و عامل اقتصادي با متغير وابسته مشاركت مرتعداران داراي ضريب همبستگي مثبت و معني داري مي باشند، لذا پيشنهاد مي شود كه عامل اجتماعي و اقتصادي به ترتيب به عنوان مهمترين شاخص‌هاي جلب مشاركت مردمي در برنامه‌ريزي‌ها در جهت بهبود مراتع مد نظر قرار گيرد.