ارزيابي نقش خشكسالي هواشناسي و هيدرولوژيكي بر خشكيدن درياچه‌هاي بختگان و طشك

درياچه‌هاي بختگان و طشك به عنوان دومين درياچه‌هاي ايران از نظر بزرگي، از سال 1387 با بحران كم آبي و خشكي شديد روبرو شده‌اند. اين پديده سبب به هم خوردن زيست بوم منطقه و بروز كاستي‌هاي اجتماعي، بهداشتي و محيط زيستي شده است. هدف از اين پژوهش بررسي نقش خشكسالي هواشناسي و هيدرولوژيكي بر خشكيدن اين درياچه‌ها است. براي اين منظور، از داده‌هاي دما و بارش اندازه‌گيري شده در 21  ايستگاه باران سنجي، دبي سنجيده شده در سه ايستگاه هيدرومتري و مساحت حاصل از محاسبه شاخص تفاضلي بهنجار شده آب (با پردازش 46 تصوير ماهواره لندست) استفاده شد. براي تعيين رابطه بين متغيرها از ضريب همبستگي پيرسون و جهت بررسي روند تغييرات هر متغيير از روش رگرسيون خطي استفاده گرديد. همچنين براي تعيين اثر خشكسالي اقليمي و آبشناسي بر تغييرات مساحت درياچه‌ها از شاخص‌هاي بارش و رواناب استاندارد شده دوازده ماهه استفاده شد. با تعيين روند تغييرات مساحت درياچه‌ها در بازه زماني بين سال‌هاي 1352 تا 1399 مشخص شد كه وسعت پهنه آبي آنها از سال 1387 روند كاهشي به خود گرفته و از سال 1391 به اين سو در بيشتر زمان‌ها اين درياچه‌ها خشك بوده‌اند. با وجود روند افزايشي در دماي حوضه به ميزان 0.4 درجه سانتي گراد در هر ده سال، تغيير چشمگيري در مقدار اين روند در سال 1387 (همزمان با خشكيدن درياچه‌ها) ديده نشده است. بررسي بارش حوضه و آورد رود كر (مهمترين ورودي درياچه‌ها) نشانگر وجود روند كاهشي در بارش و آورد رودخانه، بويژه از سال 1387 به اين سو است. محاسبه شاخص‌هاي بارش و رواناب استاندارد نيز از آغاز خشكسالي هواشناسي و هيدرولوژيكي در حوضه از سال 1387 حكايت دارد. مقدار بارش در دوره خشكسالي به ميزان 47 درصد كاهش يافته اما  آبدهي ايستگاه هيدرومتري نزديك به درياچه كاهش بيش از 95 درصدي را نشان مي‌دهد. بر اساس نتايج اين پژوهش، هر چند كاهش بارش و افزايش دما سبب كاهش مساحت درياچه‌هاي بختگان و طشك شده، اما عوامل ديگيري نيز در اين رخداد نقش دارند. بنابراين به نظر مي رسد كه خشكسالي اقليمي تنها عامل خشكيدن اين درياچه‌ها نيست. براي تعيين نقش ساير عوامل در اين پديده مخرب، مطالعه نقش عوامل انساني بر خشك شدن درياچه‌ها پيشنهاد مي‌گردد.