واكاوي روند تغييرات ذوب برف در ايران و اثرپذيري آن از تغييرات موج مديترانه‌ي بادهاي غربي

برف يكي از عناصر آب‌وهوايي تأمين منابع آب براي حيات مي‌باشد؛ بنابراين، هدف از اين پژوهش، واكاوي روند تغييرات ذوب برف در ايران و اثرپذيري آن از تغييرات موج مديترانة بادهاي غربي مي‌باشد. براي اين هدف، داده‌هاي ذوب برف (Snowmelt) و ارتفاع ژئوپتانسيل (Geopotential height) ترازهاي نيواري 500، 600 و 700 هكتوپاسكالي از مركز اروپايي پيش‌بيني ميان ‌مدّت هوا (ECMWF)، نسخه (ERA5) با قدرت تفكيك مكاني 0.25*0.25 درجه براي ماه‌هاي ژانويه، فوريه، مارس، آوريل، نوامبر و دسامبر از سال 1979 تا 2019 دريافت شد. ابتدا، روند و شيب تغييرات ماهانة ذوب برف در ايران با استفاده از آزمون‌هاي آماري ناپارمتريك من - كندال و تخمين‌گر شيب سِن ارزيابي شد. سپس، با استفاده از روش صدك گيري، صدك‌هاي 25 و 75 مقادير ذوب برف ماهانه در ايران تعيين شد. ارتباط بين تغييرات موج مديترانة بادهاي غربي با ماه‌هاي كه مقادير ذوب برف كم‌تر و بيش‌تر از صدك‌هاي 25 و 75 داشتند، سنجيده شد. سرانجام، از شاخص همديدي خاورميانه‌ي (MESI) و روش بسط دهه‌ها، براي واكاوي اثرپذيري روندهاي كاهشي ماهانه ذوب برف در ايران از تغييرات موج مديترانة بادهاي غربي استفاده شد. نتايج نشان داد، در ماه‌هاي ژانويه، فوريه، مارس، آوريل و دسامبر ميانگين ماهانه ذوب برف در ايران داراي روند كاهشي است. علاوه بر اين، بين ارتفاع موج مديترانة بادهاي غربي در ماه‌هاي ژانويه، فوريه، مارس، نوامبر و دسامبر كه مقدار ميانگين ذوب برف كم‌تر و بيش‌تر از صدك 25 و 75 داشته‌اند، ارتباط وجود داشت. همچنين نتايج نشان داد كه، تغييراتي در ارتفاع موج مديترانة بادهاي غربي رخ داده است. به نظر مي‌رسد، اين تغييرات يكي از عامل‌هاي اثرگذار در روند كاهشي ذوب برف در ايران باشد، كه به خصوص در دهه‌هاي سوّم و چهارم (از سال 1999 به بعد) در ماه‌هاي ژانويه، فوريه، مارس، نوامبر و دسامبر نمايان‌تر است.