بررسي و مقايسه اثربخشي مداخلات شناختي-رفتاري و پذيرش و تعهد بر اضطراب اجتماعي: به شيوه فراتحليل

زمينه و هدف: افراد داراي اضطراب اجتماعي به دليل اضطراب ناشي از حضور در موقعيت‌هاي اجتماعي در بسياري از زمينه‌هاي شخصي و اجتماعي خود ازجمله روابط بين‌فردي با مشكل مواجه مي‌شوند؛ ازاين‌جهت متخصصان با انجام مداخلات روان‌شناختي سعي در كاهش آثار آن در زندگي آن‌ها دارند. در اين پژوهش، با روش فراتحليل، به بررسي و مقايسه اثربخشي مداخلات شناختي-رفتاري و پذيرش و تعهد بر اضطراب اجتماعي پرداخته شد. مواد و روش‌ها: بدين منظور از بين پژوهش‌هاي متعدد مربوط به اين موضوع، 68 پژوهش (31 پژوهش مرتبط با درمان پذيرش و تعهد و 37 پژوهش مرتبط با درمان شناختي رفتاري) كه در بين سال‌هاي 1388 تا 1400 در پايگاه‌هاي اطلاعاتي معتبر فارسي (ايران‌داك، مگ‌ايران، علوم انساني، مركز اطلاعات علمي جهاد دانشگاهي و نشريات ادواري، مقالات كشورهاي اسلامي (ISC و سيويليكا) و همچنين پايگاه‌هاي معتبر انگليسي (PubMed، ResearchGate) كه مقالات با جامعه ايراني در آن نمايه شده بود و ازلحاظ روش‌شناختي (گروه‌درماني، داراي متغير مستقل و وابسته مرتبط و گروه كنترل) موردقبول بودند انتخاب و فراتحليل روي آن‌ها انجام شد. در اين پژوهش، 68 اندازه اثر گزارش‌شده است و ابزار استفاده‌شده چك‌ليست فراتحليل بود. داده‌هاي به‌دست‌آمده توسط نرم‌افزارCMA-3  مورد تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد كه ميزان اندازه اثر تركيبي به‌دست‌آمده براي مداخلات پذيرش و تعهد 0.603 و براي مداخلات شناختي-رفتاري 0.635 بود كه حكايت از تأثير اين مداخلات در كاهش اضطراب اجتماعي دارد (001/ P). نتيجه‌گيري: اندازه اثر تركيبي به‌دست‌آمده براي مداخلات روان‌شناختي پذيرش و تعهد و شناختي- رفتاري برحسب جدول تفسيري همبستگي از مقادير بالايي برخوردار است كه مي‌توان گفت هر دو مداخله روان‌شناختي به‌طور مطلوبي توانسته‌اند بر كاهش اضطراب اجتماعي مؤثر واقع شوند. برحسب اين مقادير اندازه اثر تركيبي مي‌توان اذعان داشت كه تأثير درمان شناختي-رفتاري در كاهش اضطراب اجتماعي كمي بيشتر از درمان پذيرش و تعهد بوده است.