طراحي الگوي پاسخ‌گويي اجتماعي مدارس ابتدايي ايران: مطالعه‌اي داده‌بنياد

پژوهش حاضر، كه با هدف طراحي الگوي پاسخ‌گويي اجتماعي در مدارس ابتدايي ايران انجام شده است، براساس هدف كاربردي و گردآوريِ داده‌ها كيفي بوده و در آن از روش داده‌بنياد استفاده شده است. ميدان پژوهش را استادان رشتهٔ مديريت آموزشي در دانشگاه‌هاي دولتي كشور تشكيل داده‌اند. مشاركت‌كنندگان با رويكرد هدفمند و روش نمونه‌گيري نظري و استفاده از معيار اشباع نظري داده‌ها انتخاب شده‌اند. ابزار گردآوري داده‌ها مصاحبهٔ نيمه‌ساختارمند است. تحليل داده‌هاي به‌دست‌آمده از روش اشتراوس و كوربين در سه مرحلهٔ كدگذاري باز، كدگذاري محوري و كدگذاري گزينشي با نرم‌افزار مكس كيو‌دي‌اِي 18 انجام شده است. در بخش نتيجه‌گيري، براساس چارچوب اشتراوس و كوربين،  در بخش عوامل علّي پنج‌ مقوله (توجه به مدارس دولتي و عصر فناوري، وجود اخلاق و قانون، وجود سازمان‌هاي ارزشياب در جامعه، جامعهٔ فرهيخته، مدرسه و مديريت آن)، پديدهٔ محوري هفت‌ مقوله (مشاركت، محيط‌زيست، وجدان، مالي، فرهنگ و اجتماع، شفاف‌سازي، آگاهي و يادگيري)، راهبردها پنج‌ مقوله (فعاليت انجمن‌ها و نهادهاي مدني، آگاهي جامعهٔ مدني درخصوص حقوق شهروندي خود و انتظارات مدرسه، تمايل مديريت مدرسه به پاسخ‌گويي، وضعيت اقتصادي و رفاهي و ارتباطات مدرسه)، شرايط ميانجي شش‌ مقوله (باورها و هنجارهاي جامعه، توجه به ذي‌نفعان مدرسه، كيفيت مدرسه، رهبري اثرگذار، مطالبه‌گري جامعه و سبك‌هاي مديريت حمايتي)، شرايط زمينه‌اي چهار مقوله (وضعيت جامعه، وجود رسانه‌هاي رسمي و مجازي، نوع نظام مدرسه و ميزان آگاهي، دموكراسي در جامعه) و پيامدها هشت ‌مقوله (افزايش مشاركت در امور مدارس، افزايش عملكرد و اثربخشي معلمان در تمامي زمينه‌ها، حمايت و اعتماد به مدارس، شفاف‌سازي، رشد فكري و فرهنگي جامعه، يادگيري و عملكرد بهتر دانش‌آموزان، بهبود عملكرد و اثربخشي مدارس و عدالت آموزشي) شناسايي شدند.