اثر تنش خشكي در مراحل مختلف نموي بر برخي پارامترهاي رشدي و فيتوشيميايي گياه مفراح (.Nepeta crispa L)

مرحله‌اي از رشد گياه كه تنش غيرزيستي بروز مي‌كند در تعيين ميزان متابوليت‌هاي ثانويه گياهان دارويي مؤثر مي‌باشد. در اين پژوهش اثر تنش خشكي در مراحل مختلف فنولوژي بر رشد و برخي پاسخ‌هاي فيزيولوژيكي و فيتوشيميايي گياه مفراح (.Nepeta crispa L) در قالب آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي خردشده در دانشگاه بوعلي سينا طي سال 1398 بررسي شد. تيمار تنش خشكي در سه سطح تنش ملايم، تنش متوسط و تنش شديد به‌ترتيب با 80، 60 و 40 درصد ظرفيت مزرعه‌اي در دو مرحله فنولوژيك گياه مفراح (مرحله استقرار نشاي شش‌برگي و مرحله قبل از گلدهي) در سه تكرار اعمال شد. نتايج حاصل از تجزيه آماري داده‌ها نشان داد تنش خشكي اثر معني‌داري بر كليه صفات رشدي گياه و نيز پارامترهاي فيتوشيميايي گياه شامل ميزان پرولين، محتواي نسبي آب، فنل كل، فلاونوئيد كل، تانن كل، فعاليت آنتي‌اكسيداني و اسيدهاي فنوليك داشته است. اعمال تنش خشكي در هر دو مرحله فنولوژيكي سبب كاهش ميزان رشد و عملكرد گياه و نيز كاهش كلروفيل و محتواي نسبي آب شد. با اين‌حال، افزايش توليد تركيبات فنلي و اسيدهاي فنوليك (از قبيل اسيدهاي رزمارينيك، كلروژنيك و كافئيك) و تجمع پرولين با اعمال تنش خشكي سبب كاهش آثار سوء تنش و افزايش خواص دارويي گياه مفراح شد. هم‌چنين اثر اعمال تنش خشكي در مرحله قبل از گلدهي بيش‌تر از اعمال آن در مرحله استقرار نشاي شش‌برگي بود. براساس نتايج حاصل، اعمال تنش خشكي متوسط در مرحله قبل از گلدهي جهت افزايش بيوسنتز برخي تركيبات فيتوشيمايي گياه مفراح پيشنهاد مي‌شود.