بررسي تطبيقي ديدگاه آيت‌الله معرفت و عبدالعظيم زرقاني در مباني تاريخي دانش قرائت

دانش قرائت از مباحث مهم علوم قرآني است كه از نزول قرآن تاكنون براي علماء و دانشمندان شيعه و اهل‌سنّت مورد توجه قرار گرفته است. بحث از دانش قرائات ابعاد متعددي را دارد. يكي از ‌مهم‌ترين اين ابعاد، بررسي مباني تاريخي دانش قرائات از ديدگاه دانشمندان فريقين مي‌باشد. مقاله حاضر به بررسي ديدگاه دانشمند بزرگ شيعه آيت‌الله علامه معرفت و دانشمند معروف اهل تسنن عبد العظيم زُرقاني در حوزه ي مباني تاريخي دانش قرائت مي‌پردازد. نتائج مهمي كه در اثر بررسي ديدگاه دو دانشمند فوق حاصل شد عبارت‌اند از: آيت‌الله علّامه معرفت غير از روايت حفص از قرائت عاصم هيچ قرائت ديگر را متواتر ندانسته و براي آن حجيت قائل نيستند. عبدالعظيم زُرقاني قرائت هفت‌گانه را متواتر و حجت مي‌داند. در ديدگاه آيت‌الله علامه معرفت جمع و تأليف قرآن به‌شكل كنونى، در يك زمان صورت نگرفته، بلكه به مرور زمان و به‌دست افراد و گروه‌هاى مختلف انجام گرفته است. ترتيب، نظم و عدد آيات در هر سوره در زمان حيات پيامبر اكرمJ و با دستور آن بزرگوار انجام شده و توقيفى است و بايد آن را تعبّدا پذيرفت و به همان ترتيب سوره‌اى را تلاوت كرد. ثبت آيات در سوره‌ها، چه با نظم طبيعى يا نظم دستورى، توقيفى است و با نظارت و دستور خود پيغمبر اكرمJ انجام گرفته است و بايد از آن نظم پيروى نمود. امّا در نظر زُرقاني جمع‌آورى قرآن در سه مرحله دوران پيامبر‌J، دوران ابوبكر و دوران عثمان بود. ‌مهم‌ترين عامل پيدايش قرائات از نظر آيت‌الله علامه معرفت اجتهاد صحابه و قراء است. اختلاف قرائات از نظر ايشان مستند به وحي نمي‌باشد. اما از ديدگاه رزقاني قرائات سبعه از طرف خداوند متعال بر پيامبر اكرمJ نازل شده است. بر همين اساس تفسير اين دو عالم ديني از روايت سبعه احرف متفاوت مي‌باشد.