مطالعه‌ي تجربه‌ي زيسته‌ي جوانان با اختلال مصرف مواد در شهر بجنورد جهت دستيابي به يك مدل تبييني

هدف: هدف پژوهش حاضر كشف و بررسي عوامل موثر بر اختلال مصرف مواد مخدر بر اساس تجربه‌ي زيسته در بين جوانان شهر بجنورد جهت دستيابي  به يك مدل تبييني بوده است. روش: روش اين پژوهش كيفي و از نوع گراندد تئوري بود. جامعه‌ي آماري پژوهش حاضر شامل افراد مقيم در مراكز اقامتي و درماني اعتياد شهر بجنورد بودند كه 33 نفر از آن‌ها با روش نمونه‌گيري غير احتمالي (هدفمند) انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوري داده‌ها مصاحبه عميق و نيمه ساختار يافته بود. يافته‌ها: نتايج نشان داد عوامل تاثيرگذار در اختلال مصرف مواد مخدر در 5 مقوله‌ي اصلي شامل عوامل فردي، خانوادگي، اجتماعي، فرهنگي، و اقتصادي شناسايي شد. عوامل فردي شامل 7 زيرمقوله لذت‌جويي، كنجكاوي، توهم قدرت‌افزايي، عدم آگاهي از اثرات مواد، رهايي از دردهاي جسماني و روحي، رسيدن به آرامش زودگذر و فرار از مشكلات، و نداشتن مهارت‌هاي زندگي بود. عوامل خانوادگي شامل 5 زيرمقوله خانواده ناسالم، فروپاشي و طلاق، مشكلات و تنش‌هاي خانوادگي، فقدان نظارت در خانواده، سرمايه اجتماعي پايين در خانواده و بي­ تفاوتي عاطفي بود. عوامل اجتماعي متشكل از 4 زير مقوله حلقه‌ي دوستان ناباب، مكان زندگي، كاهش تعاملات اجتماعي، معاشرت با افراد وابسته به مواد، و سرمايه اجتماعي منفي بود. عوامل فرهنگي شامل 3 زير مقوله بهنجار بودن مصرف، سرمايه فرهنگي پايين و كمبود اوقات فراغت، و دينداري پايين بود. نهايتا، عوامل اقتصادي شامل 3 زير مقوله فقر و بي خانماني، كودك كار، خستگي، و ساعات طولاني كار بود. مدل نظري بر اساس اين مقوله ­ها ارائه شد. نتيجه‌گيري: با شناسايي عوامل موثر بر اختلال مصرف مواد و اولويت‌بندي و ميزان تاثيرگذاري اين عوامل ميتوان با اقدامات و برنامه‌ريزي مناسب از وابستگي جوانان به مواد پيشگيري نمود.