عوامل اجتماعي- اقتصادي اثرگذار بر موفقيت كشاورزي قراردادي در ايران

در دو دهه اخير، در سراسر دنيا كشاورزي قراردادي به عنوان ابزاي جهت استفاده كاراتر از منابع استفاده شده است اما اين موضوع در كشور ما مورد غفلت قرار گرفته و فقط در چند محصول انگشت شمار به صورت محدود از كشاورزي قرادادي بهره برده شده است. با توجه به اهميت كشاورزي قراردادي، در اين پژوهش به بررسي مزاياي كشاورزي قراردادي پرداخته و به منظور شناسايي عوامل اثرگذار بر موفقيت آن، به مطالعه كشت قرادادي گوجه‌فرنگي در استان كرمانشاه پرداخته شد. براي انجام اين پژوهش به اسناد كتابخانه‌اي مراجعه و اطلاعات مطالعه با انجام مصاحبه ساختار يافته با 280 كارشناسان شركت پشتيبان و كشاورز (با استفاده از فرمول كوكران و نمونه‌گيري تصادفي ساده) طرف قرارداد جمع‌آوري شد و با روش تحليل فرايند شبكه (ANP) به تجريه و تحليل اطلاعات پرداخته شد. نتايج مطالعه نشان داد كه كشاورزي قراردادي گوجه‌فرنگي در استان كرمانشاه منجر به 65 درصد افزايش در عمكلرد و 11 درصد كاهش در مصرف آب شده و كشاورزان همواره گوجه فرنگي را با قيمت بالاتر از قيمت بازار به شركت پشتيبان فروخته‌اند. افزايش درآمد در هكتار با وزن 0.097 كليدي‌ترين عامل از منظر كشاورزان و متغير كنترل قيمت مواد خام مورد نياز شركت با وزن 0.117 اصلي‌ترين عامل موفقيت كشاورزي قراردادي در منطقه است. با توجه به نتايج مطالعه پيشنهاد مي‌شود كه كشت قراردادي در اولويت‌هاي اجرايي دولت قرار گرفته و الزامات تشويقي براي توسعه آن در مناطق و محصولات مختلف در نظر گرفته شود. از جمله راهكارهاي ترويج كشت قراردادي كمك به صادرات محصولات توليدي شركت پشتيبان است.