صورت بندي مفهوم «ربّانيّون» در قرآن با با واكاوي روابط همنشيني و ريشه شناسي تاريخي

گام نخست در شناخت مفاهيم قرآني، شناخت هسته معنايي واژگان است. در اين راستا توجه به ريشه‌شناسي تاريخي مي‌تواند ما را در شناخت بهتر آن ياري رساند. جستاري در ميراث زباني مسلمانان نشان مي‌دهد كه برخي از لغت‌شناسان به اين مسئله توجه داشته و در تبيين مفهوم يك واژه به هسته معنايي آن در زبان‌هاي سامي دقت كرده‌اند. گام بعدي التفات به سياق و با‌هم‌آيندها است كه در نظام معنايي قرآن كريم از اهمّيّت خاصي برخوردار است. در اين راستا زبان‌شناسي ساختاري خودنمايي خواهد كرد. در پژوهش حاضر براي شناخت واژه «ربّانيّون» از اين دو روش بهره مي‌بريم. جمهور مفسران ريشه اين واژه را «ربّ» به معناي پروردگار دانسته و الف‌و‌نون را زائد يا به منظور مبالغه و تفخيم برشمرده‌اند. در پژوهش حاضر با كاوشي در زبان‌هاي باستاني از اين ره آورد دفاع خواهيم كرد كه اين واژه يك وام واژه از زبان آرامي با شكل آوايي rabban (رَبّان) و لقبي براي دانشمندان و بسياري از رؤساي مدارس ديني فلسطين بوده است. در زبان گعز نيز به استادان و آموزگاران علوم مختلف و نه صرفاً علوم ديني rabban (رَبّان) گفته مي‌شد. معناشناسي ساختاري نظر مفسران كه آن‌ها را عامل به تورات و منقطع از غير خدا دانسته‌اند، تأييد نكرده است، بلكه «ربّانيّون» را به دليل عدم اجراي وظيفه نهي از منكر مورد سرزنش و توبيخ الهي قرار مي‌شمرد.