بررسي دلالت فرمول‌هاي امر مطلق و نسبت ميان آنها در انديشۀ اخلاقي كانت

امر مطلق بيان هنجاري فلسفۀ اخلاق كانت و مساوي اصل عالي اخلاق براي موجودات غيرمقدس است. كانت در كتاب بنيادگذاري براي مابعدالطبيعۀ اخلاق، چند فرمول را به‌عنوان فرمول‌هاي امر مطلق معرفي مي‌كند. مفسران كانت دراين‌باره اختلاف‌نظر دارند كه اصلاً كانت چند فرمول ارائه كرده است، كدام فرمول در روند متن نقش اصلي را ايفا مي‌كند و آيا فرمول‌ها هم‌ارز همديگر است يا به‌لحاظ مصداق‌هاي خود در تعيين وظايف متفاوت است. موضع مختار اين نوشتار اين است كه اگرچه پنج فرمول به‌عنوان فرمول‌هاي امر مطلق يا اصل عالي اخلاق ارائه مي‌شود، ازاين‌ميان، يكي از فرمول‌ها بيان اصلي است؛ اما چهار فرمول ديگري كه ارائه مي‌كند، در نظر او براي تعيين وظايف هم‌ارز همديگر خواهد بود، همگي باتوجه‌به مفهوم «ديگري به‌مثابۀ سوژۀ عقلاني» معناي تمهيدي مشابهي خواهد يافت و همراه هم نظامي يكسان از وظايف را پيشنهاد خواهد كرد. علاوه‌براين، نشان داده خواهد شد كه نزد كانت هر فرمول به‌طور مجزّا به كار گرفته نمي‌شود؛ بلكه بايد همۀ فرمول‌ها در كنار همديگر براي فهم هر وظيفه به كار گرفته شود و هريك پرتويي بر وظيفۀ سوژۀ اخلاقي در موردي خاص خواهد افكند.