پويايي بانك بذر و گياهچه علف‌هاي هرز در پاسخ به نوع تناوب در اكوسيستم‌هاي زراعي

به‌منظور ارزيابي اثرات تناوب هاي زراعي ذرت-گندم و آيش-گندم بر پويايي بانك بذر و جمعيت علف‌هاي هرز پژوهشي طي سال‌هاي 97-1395 در مزارع تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز، انجام شد. جهت مطالعه بانك بذر از دو عمق 15-0 و 30-15 سانتي‌متر خاك نمونه‌برداري گرديد. براي بررسي توزيع مكاني، تراكم گونه‌هاي علف‌هاي هرز و پويايي لكه‌ها، نمونه برداري پس از سبز شدن محصول در دو مرحله قبل و بعد از كاربرد علف‌كش‌ها از روش ژئواستاتيستيك استفاده شد. تراكم بانك بذر علف هاي هرز در سال دوم تناوب ذرت-گندم نسبت به سال اول داراي روندي افزايشي بود و حداقل تراكم در سال دوم تناوب آيش-گندم مشاهده شد. تراكم بانك بذر ذرت-گندم برخلاف روند كاهشي تناوب آيش–گندم طي دو سال پياپي در عمق هاي 15-0 و 30-15 سانتي‌متر به ترتيب 89.79  و 62.85 درصد افزايش يافت. نتايج نشان داد از تنوع گونه اي تناوب هاي‌ ذرت-گندم و آيش-گندم نسبت به سال اول كاسته شد. تاثير تناوب ذرت-گندم در سال اول بر غناي گونه‌اي در عمق‌هاي 15-0 و 30-15 سانتي‌متر خاك به ترتيب 33.70 و 38.25 درصد بود كه نسبت به تناوب آيش-گندم كاهش چشمگيري داشت. مقايسه ميانگين برهمكنش فراواني بانك بذر علف‌هاي هرز نشان داد فراواني بذور به طور معني‌داري تحت تاثير تناوب زراعي و عمق شخم مي باشد. كاهش شيب خط رگرسيون نيز بيانگر كاهش خروج بذور علف‌هاي هرز از بانك بذر در طول زمان در تناوب ذرت-گندم بود. بررسي پراكنش گياهچه ها در تناوب ذرت-گندم نشان داد شباهت زيادي بين الگوهاي توزيع جمعيت كل علف‌هاي هرز در بين دو مرحله قبل و بعد از كاربرد علف‌كش وجود دارد، به طوري كه علف‌هاي هرز رشد يافته در روي رديف پس از هر بار تهيه بستر به صورت لكه‌هاي متمركز پخش و گسترش مي‌يابند.