سنتز نانوذرات نقره با استفاده از عصارۀ متانولي گياه زيرۀ سياه و ارزيابي ميزان سميت، فعاليت ضد ليشمانيا و ضدميكروبي آن

مقدمه: ويژگي‌هاي منحصربه‌فرد نانوذرات نقره كه به‌وسيلۀ عصاره‌هاي گياهي توليد مي‌شود، به استفادۀ چشمگير آن‌ها در كاربردهاي پزشكي و صنعتي منجر شده است. گياه Bunium Persicum از خانوادۀ Apiaceae، بومي ايران، افغانستان، پاكستان و برخي از كشورهاي آسياي شرقي است كه نام محلي آن در ايران، زيرۀ سياه است. در اين مطالعه، براي اولين بار از عصارۀ متانولي زيرۀ سياه به‌عنوان عامل احياكننده و پايداركننده براي سنتز نانوذرات نقره استفاده شد و سپس ويژگي‌هاي ساختاري و خصوصيات بيولوژي آن بررسي گرديد. مواد و روش ها: نانوذرات نقره به‌وسيلۀ عصارۀ زيرۀ سياه سنتز شد. طيف‌سنجي مرئي-فرابنفش براي بررسي حضور نانوذرات صورت گرفت و با استفاده از ميكروسكوپ الكتروني روبشي، مورفولوژي سطحي، شكل و اندازۀ نانوذرات مشخص گرديد. طيف‌سنجي مادون‌قرمز تبديل فوريه، به مواد شيميايي سطح نانوذرات بسيار حساس است و براي شناسايي گروه‌هاي عملكردي در نانوذره استفاده شد. ميزان سميت روي سلول‌هاي سرطاني و خاصيت ضد ليشمانيا با استفاده از روش MTT بررسي گرديد و روش انتشار از چاهك براي بررسي ويژگي ضدباكتريايي نانوذرات سنتزشده انجام شد. يافته‌ها: طول‌موج 450-400 نانومتر در طيف‌سنجي مرئي-فرابنفش بر تشكيل نانوذرات نقره گواهي مي‌دهد. ميكروسكوپ الكتروني روبشي نشان‌دهندۀ شكل كروي و قطر بين 70-20 نانومتر هستند. مقدار IC50 بر ردۀ سلول انساني گليوبلاستوما A-172 و سرطان سينه MCF-7 طي 48 ساعت، به‌ترتيب 7/6 و 7/2 ميكروگرم در ميلي‌ليتر بود. نانوذرۀ نقره فعاليت ضدباكتريايي بر باكتري‌هاي گرم مثبت و گرم منفي نشان داد. مطالعۀ حاضر فعاليت ضد لشمانيايي مناسبي را عليه مراحل پروماستيگوت و آماستيگوت ليشمانيا ماژور تأييد كرد. مقادير IC50 نانوذره و گلوكانتيم به‌ترتيب 73/89 و 16/17 ميكروگرم در ميلي‌ليتر براي پروماستيگوت و 171/02 و 398/21 ميكروگرم بر ميلي‌ليتر براي آماستيگوت بود. بحث و نتيجه‌گيري: عصاره زيرۀ سياه توانايي احياي يون‌هاي نقره به نانوذرات نقره را دارد و سميت و فعاليت ضدباكتريايي و ضد ليشمانيايي مناسبي نشان مي‌دهد.