مطالعۀ تطبيقي محتواي اشعار ميرفندرسكي و فياض لاهيجي

براي درك و دريافت سبك هر شاعري مي‌توان اشعار وي را از دو منظر، مورد بررسي قرار داد. ديدگاه اول، بررسي تفكر و به طور كلي جها‌ن‌بيني ويژۀ اوست و منظر دوم بررسي ساختار زباني ويژۀ وي است.  بنابراين براي فهم سخن هر صاحب سبكي بايد هم‌ زمان، ساختار زباني آثار وي از سويي و محتواي فكري و بينش بازيافته در آثار وي از سوي ديگر، بررسي و تحليل شود. در اين پژوهش با استفاده از شيوۀ توصيفي ـ تحليلي، اشعار دو انديشمند سدۀ يازدهم هجري، ميرفندرسكي و فياض لاهيجي، از نظر محتوا بررسي مي‌شود. با توجه به غناي زبان شاعرانۀ فياض و داشتن ديوان اشعار و به دليل اينكه ميرفندرسكي اشعار معدودي سروده است، فياض را بايد شاعري حكيم و  ميرفندرسكي را حكيمي شاعر دانست. در محتواي اشعار فياض «مذهب» مسئله‌اي محوري و اساسي است. هرچند كه رگه‌هاي مذهبي در اشعار ميرفندرسكي نيز قابل پيگيري‌ست اما نمي‌توان محتواي اصلي شعرهاي او را مذهب دانست. محققاني كه دربارۀ افكار ميرفندرسكي و فياض لاهيجي (به طور كلي و نه فقط در اشعار) مطالعاتي انجام داده‌اند هر دو حكيم را پيرو مكتب مشائي در نظر گرفته‌اند. اما با بررسي محتوايي اشعار اين دو حكيم، نه تنها بازتاب تفكر مشائي در اشعار آن‌ها ديده نشد، بلكه رگه‌هايي از تفكر اشراقي در آن‌ها قابل ملاحظه است.