تحليل گذشته‌نگر بر تدوين برنامه‌ي اصلاح ساختار ستاد دانشگاه/دانشكده‌هاي منتخب علوم پزشكي در ايران

زمينه و هدف: اصلاح ساختار و تشكيلات ستاد دانشگاه‌ها/دانشكده‌هاي علوم پزشكي و خدمات بهداشتي و درماني و انطباق مستمر آن با رسالت و اهداف سازمان و نقش‌ها و كاركردهاي جديد، ضرورتي غيرقابل‌انكار است. هدف از اين مقاله، بررسي و تحليل عوامل و زمينه‌هاي دستور كارگذاري برنامه ي اصلاح ساختار ستاد دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور است. روش‌ بررسي: مطالعه ي كيفي حاضر در سال ۱۳۹۹ به‌صورت گذشته‌نگر و بر مبناي مدل جريان‌هاي چندگانه كينگدان انجام شد. جمع‌آوري داده‌ها با استفاده از دو روش مصاحبه‌هاي فردي و بررسي اسناد انجام گرديد. نمونه‌گيري از مديران و كارشناسان مراكز توسعه و تحول اداري وزارت بهداشت و دانشگاه‌هاي علوم پزشكي و همچنين معاونت‌هاي دانشگاه‌ها(۱۲ دانشگاه/دانشكده علوم پزشكي) به‌صورت هدفمند و به‌ روش گلوله برفي تا رسيدن به اشباع داده‌ها از طريق انجام ۱۹ مصاحبه ‌ي فردي انجام شد. تحليل داده‌هاي حاصل از مصاحبه‌هاي عميق و تحليل اسناد به‌ ترتيب با روش‌هاي تحليل چارچوب و تحليل محتوا و با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA ۲۰۲۰ صورت گرفت. يافته‌ها: يافته‌هاي اين مطالعه دربرگيرنده ‌ي سه جريان مشكل، سياست و جريان سياسي مي‌باشد. جريان مشكلات ساختاري شامل تغيير كمي و كيفي وظايف و فرايندهاي جديد در واحدهاي محيطي دانشگاه‌ها، تداخل و موازي كاري در وظايف برخي واحدهاي ستادي دانشگاه‌ها و چانه‌زني‌هاي موردي براي تغيير ساختار و اخذ تشكيلات توسط دانشگاه‌هاي علوم پزشكي بود. جريان سياست شامل الزام به ايجاد تغييرات ساختاري در قوانين و اسناد بالادستي از جمله برنامه پنجم توسعه، احكام دايمي و همكاري صاحبان فرايند و ذينفعان بود. جريان سياسي شامل اجراي طرح تحول سلامت و طرح پزشك خانواده و لزوم حمايت ساختاري از اين برنامه‌ها و حمايت سياست‌گذاران ذي‌ربط، تصويب قانون هيئت‌امنايي شدن دانشگاه‌ها در قانون برنامه پنجم توسعه ي اقتصادي و جلب حمايت همه‌جانبه ذينفعان جهت اصلاح ساختار ستاد دانشگاه‌ها بود. نتيجه‌گيري: دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور به‌عنوان بازوي ستادي وزارت بهداشت در سطح استان‌ها، نيازمند داشتن ساختاري پويا و همسو با نيازهاي واحدهاي محيطي خود مي باشند. عوامل‌زمينه‌اي تاثيرگذار در سياست‌گذاري اصلاح ساختار و تشكيلات ستاد دانشگاه‌ها/دانشكده‌ها به‌علاوه جريان مشكلات ساختاري كه عمده‌ترين آن تغيير در وظايف واحدها بود، به همراه عزم سياسي در وزارت بهداشت منجر به حادث شدن هم‌زمان سه جريان مشكل، سياست و سياسي و در نهايت بازشدن پنجره‌ي فرصت و تغيير ساختار و تشكيلات ستاد دانشگاه‌هاي علوم پزشكي گرديد.