طراحي و ارزيابي برنامه كاربردي مبتني بر موبايل براي كنترل اضافه وزن با رويكرد درمان شناختي رفتاري

زمينه و هدف: براساس گزارش سازمان بهداشت جهاني، اضافه وزن و بيماري‌هاي مزمن و روحي-رواني ناشي از آن، به مرز هشداردهنده‌اي در جهان رسيده است. امروزه درمان شناختي رفتاري به عنوان يك روش خاص در خصوص كنترل اضافه‌وزن به مخاطبان مي‌آموزد كه چگونه الگوهاي رفتاري نامناسب و افكار مخرب همراه با پريشاني را كه بر رفتار و احساسات آن‌ها تاثير منفي مي‌گذارند، شناسايي كرده و تغيير دهند. هدف از اجراي اين پژوهش، ارايه يك برنامه كاربردي مبتني بر موبايل براي كنترل اضافه وزن با رويكرد درمان شناختي رفتاري است. روش بررسي: اين پژوهش از نوع كاربردي-توسعه‌اي است. در مرحله‌ي اول با بررسي برنامه‌هاي كاربردي در دسترس مبتني بر موبايل و مرتبط با كنترل وزن و همچنين پروتكل درمان شناختي Beck براي كاهش وزن، قابليت‌هاي برنامه كاربردي شناسايي و سپس بر اساس نظرسنجي از متخصصان، اين قابليت‌ها تعيين گرديد. پس از آن، رابط كاربري برنامه كاربردي طراحي و كدنويسي لازم براي استفاده از آن انجام شد. سپس پايگاه داده به‌وسيله‌ي نرم‌افزار MySQL و برنامه كاربردي به‌وسيله‌ي نرم‌افزار فلاتر و زبان برنامه‌نويسي دارت ايجاد و CBTdiet ناميده شد. در انتها نيز كاربردپذيري برنامه كاربردي توسط كاربران با استفاده از پرسش‌نامه‌ي استاندارد QUIS ارزيابي گرديد. يافته‌ها: براساس معيارهاي ورود و خروج، از بين ۲۴۷ اپليكيشن شناسايي شده، قابليت‌هاي ۱۷ اپليكيشن بررسي شد. در نهايت با توجه به نظر متخصصان ۲۱ قابليت از جمله قابليت ارسال پيام‌هاي انگيزشي به مخاطب و قابليت پاداش‌دهي براي دستيابي به كاهش وزن يك كيلوگرم در هفته براي طراحي برنامه كاربردي مدنظر قرار گرفت. برنامه كاربردي طراحي شده در اين پژوهش، از ديدگاه كاربران با ميانگين ۱/۱±۷/۹۹ از ۱۰ در سطح خوب قرار گرفت و توانست ميزان قابل قبولي از رضايت‌مندي را در مرحله‌ي ارزيابي كسب نمايد. بخش قابليت‌هاي كلي نرم‌افزار، بالاترين ميانگين(۸/۱۲) و بخش صفحه نمايش، پايين‌ترين ميانگين نمره(۷/۸۹) را در بين تمامي بخش‌ها كسب نمود. نتيجه‌گيري: بر مبناي قابليت‌هاي تعيين شده، برنامه كاربردي مبتني بر موبايل براي كنترل اضافه وزن با رويكرد درمان شناختي رفتاري طراحي و ايجاد شد كه مي‌تواند با اصلاح سبك زندگي و تغيير افكار مخرب در كنترل اضافه وزن موثر باشد.