تحليل و بازخواني كاركرد بناي تاريخي شيخ لطف‌الله درگذر زمان بر پايه اسناد توصيفي تاريخي و سفرنامه‌ها

در دوره صفويه، ميدان نقش‌ جهان به‌عنوان مجموعه معماري حكومتي شاخص در اصفهان ساخته شد. ميدان نقش‌ جهان از چهار ساختمان ويژه تشكيل شده كه هر كدام داراي كاركرد مجزا بوده است. بناي شيخ لطف‌الله، سومين اثر ويژه ساخته شده است كه در شرق ميدان و مقابل كاخ عالي‌قاپو قرار دارد. تغييرات پديد آمده در كالبد اين ساختمان و بناهاي هم‌جوار آن، شناخت كاركرد اصيل آن را دچار اشكال كرده است. اين مقاله بر آن است تا تحليل مناسبي از كاركرد اوليه بنا و تحولات آن در گذر زمان ارائه دهد. بررسي اسناد تاريخي هم‌زمان با ساخت بنا و همچنين اسناد تأليف‌شده توسط افرادي كه در مدرسه به تحصيل يا تدريس مي‌پرداختند، كاركرد آن را در گذر زمان آشكار ساخت. تحليل اسناد مرتبط با كاربري بنا مشخص مي‌كند كاركرد بناي شيخ لطف‌الله در زمان ساخت، مدرسه بوده است. اين مدرسه با توجه به وسعت آن، نمازخانه بزرگي را در بر مي‌گرفته است. بعدها با توجه به شباهت اين بخش با مسجدها و تخريب قسمت‌هاي وابسته به تدريس بنا، اين ساختمان را مسجد ناميده‌اند. از سوي ديگر، در بناهاي آموزشي مشابه، عمدتا كاربري آموزشي و نيايشي تكميل‌كننده يكديگر بوده است؛ بنابراين نام‌گذاري اين بناها براساس گستره كاركردي غالب آن بوده است. روش پژوهش در اين تحقيق تركيبي از بررسي اسناد توصيفي در كنار مطالعه مقايسه‌اي بناهاي مشابه و تحليل شكلي و مفهومي استوار است. در اين راستا اين پرسش مطرح مي‌شود كه كاركرد اوليه بناي شيخ لطف‌الله چه بوده و در گذر زمان چه تحولاتي داشته است؟