معرفي و شناسايي دو نسخه خطي شاهنامه مصور كاخ ‌موزه سعدآباد از نظر ساختار بصري نگاره‌ها

نسخه‌هاي خطي از جمله آثار بسيار ارزشمندي هستند. مطالعه آنها كمك شاياني در كشف زواياي پنهان فرهنگ و هنر دارد. در اين ميان، موزه به‌عنوان يكي از مهم‌ترين مكان‌هايي است كه در حفظ آثار نفيس همچون نسخه‌هاي خطي و ساير آثار تاريخي كه از گذر ايام به يادگار مانده‌اند، نقش بسزايي دارد؛ آثاري همچون نسخ خطي و مصور كه در حوزه نگارگري ايراني، جايگاه ويژه‌اي از نظر مطالعه هويت و هنر ايراني-اسلامي دارد. در اين مقاله كه بخش عمده آن براساس پژوهش كتابخانه‌اي و اسنادي صورت گرفته است، ساختار تصويري ۱۰ نگاره از دو نسخه خطي بررسي مي‌شود. از نگاره‌هاي دو شاهنامه فردوسي، از نسخ خطي ارزشمند ادبي و هنري محفوظ در كاخ‌موزه سعدآباد بررسي مي‌شود. هدف از بررسي نگاره‌هاي اين دو شاهنامه مصور، در واقع بررسي و شناساندن اين دو نسخه كمياب و ناشناخته است و از طرف ديگر معرفي گنجينه‌هايي از هنر فاخر ايران‌زمين كه تاكنون شرايط معرفي آنها نبوده و اين مقاله مجالي براي آشنايي مختصري با آنهاست. دو نسخه شاهنامه مورد نظر يكي مربوط به اواخر دوره تيموري و اوايل صفوي و ديگري مربوط به دوره قاجار بوده كه به‌وضوح داراي ويژگي‌هايي هستند كه از نظر جلوه‌هاي ويژه بصري كاملاً قابل مطالعه هستند. بررسي ساختار ظاهري و ويژگي‌هاي منحصر به‌ فرد اين دو شاهكار هنري، كه نتيجه نهايي آن آشنايي بيشتر با عناصر تشكيل‌دهنده نگاره‌ها، نوع رنگ و رنگ‌آميزي، تركيب‌بندي و... به‌كاررفته در هر دو اثر براي مطالعات بيشتر در آينده است، حائز اهميت است. علي‌رغم موضوع‌هاي مشابه در هر دو شاهنامه، هريك داراي ويژگي‌هاي منحصربه‌فردي است كه نشان از هويت مستقل هريك در جايگاه خود دارند.