توسعه سياسي در ايران امروز: آزموني تجربي در تبيين رابطه دين داري با فرهنگ سياسي؛ مطالعه موردي شهر تهران

در اين مقاله يكي از ابعاد اصلي توسعه سياسي يعني فرهنگ سياسي مورد نظر است و از بين عوامل مختلف و تاثيرگذار بر توسعه سياسي بر عامل دين و سطح رفتاري و خردتر آن يعني دينداري – به علت ديني بودن جامعه و حكومت ايران و البته نتايج متناقض در تاثير دينداري بر فرهنگ سياسي- تاكيد دارد. فرضيات اصلي تحقيق بدين صورت مطرح گرديد، نوع دينداري بر حسب نوع قرائت و فهم از دين تعيين‌كننده نوع فرهنگ سياسي بر حسب نوع قرائت و فهم از فرهنگ سياسي مي‌باشد، بطوريكه نوع دينداري سختگيرانه، معتدل و تساهل‌گرايانه به ترتيب منجر به نوع فرهنگ سياسي سختگيرانه، معتدل و تساهل‌گرايانه مي‌شوند و با افزايش ميزان دينداري، نوع فرهنگ سياسي افراد معتدل مي‌شود. روش انجام تحقيق پيمايش و ابزارگردآوري داده‌ها، پرسشنامه بصورت مصاحبه بسته مي‌باشد. جمعيت آماري تحقيق، مردم شهر تهران است، تعداد 384 نفر به روش نمونه‌گيري احتمالي از 60 بلوك تصادفي از مناطق 22گانه تهران انتخاب گرديدند. در تجزيه و تحليل اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار آموس از مدل معادلات ساختاري و تحليل مسير استفاده گرديد. بر اساس نتايج تحقيق نوع و ميزان دينداري به ترتيب بطور مستقيم و غير مستقيم بر فرهنگ سياسي تاثير زيادي دارند. از بين دو فرضيه تحقيق، فرضيه اول مورد تاييد قرار گرفت، نوع قرائت و فهم از دين و فرهنگ سياسي نقش تعيين‌كننده‌اي در تعيين رابطه نوع دينداري با نوع فرهنگ سياسي دارد. بنابراين براي نيل به فرهنگ سياسي توسعه يافته و در نهايت توسعه سياسي در ايران، لازم و ضروريست، نوعي دينداري معتدل حاصل گردد.