ارزيابي و اولويت‌سنجي عوامل ريخت‌شناسي شهري تأثيرگذار بر آسيب‌پذيري اجتماعي در بافت تاريخي كرمان

ريخت‌شناسي شهر بر تداوم فرم و ساختار كالبدي آن متمركز است و ضمن آنكه تحت تأثير فرهنگ، جامعه و فعاليت‌هاي ساكنان طي زمان قرار دارد، تأثير بسزايي بر شهروندان و جامعه محلي ساكن در هر بافت شهري دارد. ريخت‌شناسي شهري يكي از اصلي‌ترين عوامل در كنترل فرم شهري است و تحليل الگوهاي آن مبناي برنامه‌ريزي توسعه محيط شهري قرار مي‌گيرد و از اين‌رو، بر آسيب‌پذيري اجتماعي تأثير مستقيم دارد. كرمان به‌عنوان يكي از شهرهاي قديمي ايران كه داراي هويت‌ تاريخي خاص خود است، از آسيب‌هاي توسعه صنعتي و مدرن، مصون نمانده است و مانند بسياري ديگر از شهرهاي تاريخي ايران، توسعه بي‌توجه به زمينه را تجربه مي‌كند. هدف از اين مطالعه بسط و شرح دقيق عوامل ريخت‌شناسي كالبدي-فيزيكي و احصاي مؤلفه‌هاي تأثيرگذار بر آسيب‌‌‌پذيري‌هاي اجتماعي در بافت قديمي كرمان و اولويت‌بندي سهم هر يك از آن‌ها و دسته‌بندي متغيرهاي سازنده ذيل هر يك از عوامل است.‌ در اين مطالعه منطق استدلال، استنتاجي است. پس از استخراج عوامل و مؤلفه‌هاي مؤثر بر آسيب‌پذيري‌هاي اجتماعي در بافت‌هاي تاريخي شهري از مطالعات كتابخانه‌اي، داده‌هاي حاصل از پژوهش‌هاي ميداني مورد تحليل و ارزيابي قرار مي‌گيرد. روش تحقيق، توصيفي-تحليلي و پيمايشي است و ارزيابي، دسته‌بندي و تحليل عوامل همگرا از طريق داده‌هاي گردآوري‌شده از تنظيم و توزيع پرسشنامه انجام شده است. نهايتاً داده‌ها با آزمون‌ تحليل عاملي اكتشافي، تحليل شده است. محدوده پژوهش در هسته مركزي بافت تاريخي كرمان است. يافته‌هاي حاصل از مطالعه ۳۶ متغير در اين بافت نشان مي‌دهد اين متغيرها شش عامل اصلي را نمايندگي مي‌كنند كه به ترتيب بر اساس اولويت تأثيرگذاري بر آسيب‌هاي اجتماعي در بافت تاريخي كرمان عبارتند: شرايط فيزيكي و كالبدي محله با تأكيد بر حفظ هويت تاريخي بافت، آسيب‌پذيري بالاي بافت تاريخي كرمان در برابر مخاطرات طبيعي و غيرطبيعي مانند زلزله و آتش‌سوزي، بروز نابرابري‌ها و بي‌عدالتي اجتماعي در اين منطقه از ديدگاه مردم، تظاهر تغيير بافت اجتماعي ناشي از ساخت‌وسازهاي جديد و تغيير الگوهاي رفتاري و سبك زندگي در بافت، وقوع جرم در موقعيت‌هاي جديد شهري كه اخيراً در بافت احداث شده است و نهايتاً عامل فرسودگي، آلودگي و زندگي غيررسمي كه ممكن است بر اثر مداخلات جديد در بافت تاريخي به‌عنوان يك تهديد ايجاد شود.