فراتحليل متغير حجم خشكه دار در جنگل‌هاي هيركاني

سابقه و هدف: در جنگل شناسي همگام با طبيعت، خشك دارها به دليل داشتن نقش اساسي در حفاظت از تنوع زيستي در بوم سازگان جنگل از اهميت زيادي برخوردار هستند. در همين راستا ميزان (حجم) خشك‌دار در جنگل هاي طبيعي مي تواند راهنمايي براي نگهداشت آن در جنگل‌هاي مديريتي باشد. يكي از مهم‌ترين پرسش هاي مطرح در سال هاي اخير اين است كه در جنگل هاي طبيعي مديريت‌شده چه مقدار خشك‌دار در جنگل ها مي تواند پيشنهاد گردد. بررسي منابع نتايج متفاوتي را براي حجم خشك‌دار در جنگل هاي هيركاني نشان مي دهد. ازاين‌رو در يك فراتحليل مجموعه اي از پژوهش ها در جنگل‌هاي هيركاني بررسي شد. اين اولين مطالعه فراتحليل در زمينه ويژگي ساختاري مهم و مورد توجه در جنگل شناسي نزديك به طبيعت، به‌نام حجم خشك‌دار در جنگل‌هاي هيركاني مي باشد.مواد و روش‌ها: اين مطالعه شامل طراحي و راهكار جستجو، جمع آوري مقالات و استخراج داده از آن ها، بررسي معيارهاي ورود و خروج و درنهايت تجزيه آماري داده‌هاي استخراج شده است. پژوهش هاي مرتبط با موضوع خشك‌دار در پايگاه هاي ملي و بين‌المللي شامل SID، Science Direct، Web of Science، Scopus، Google Scholar و IranDoc بدون محدوديت زماني تا ارديبهشت 1401 جستجو شدند. در اين پژوهش پس از بررسي دقيق مقالات متعدد، درنهايت از داده هاي (ميانگين، انحراف از معيار و تعداد نمونه)16 پژوهش اصيل مرتبط با متغير حجم خشك‌دار در جنگل‌هاي هيركاني استفاده شد كه داراي 163 نمونه و مساحت كل قطعات نمونه 92.44 هكتار بودند. بعد از استخراج داده ها، از آزمون كيو كوكران و شاخص I^2 براي ارزيابي ناهمگني بين پژوهش ها و انتخاب مدل مناسب براي تجزيه‌وتحليل داده ها استفاده شد. براي يافتن منبع ناهمگني بين پژوهش ها، تحليل زيرگروه بر اساس مناطق جغرافيايي (استان) و تركيب درختي انجام شد. در اين پژوهش براي بررسي سوگيري انتشار از آزمون هاي ايگر و بگز استفاده شد. آناليز داده هاي استخراج شده با نرم افزار Comprehensive meta-analysis ver. 3.7 انجام شد.نتايج: ميانگين حجم خشك‌دار با توجه به معني دار شدن آزمون كيو كوكران و شاخص I^2 براساس مدل اثرات تصادفي 35.293 مترمكعب در هكتار (بازه اطمينان 95 درصد: 45.817-24.769) براي جنگل‌هاي هيركاني محاسبه شد. تحليل زيرگروه ها نشان داد بيش‌ترين اين ميزان بر اساس مدل تصادفي در جنگل‌هاي استان گلستان به ميزان 50.520 مترمكعب در هكتار (بازه اطمينان 95 درصد: 55.372-45.669) مي باشد. در اين پژوهش آزمون سوگيري انتشار معني دار نبود (مقدار پي براي آزمون هاي ايگر و بگز به ترتيب 0.28 و 0.24 بود).نتيجه گيري: ميانگين حجم خشكه‌دار در جنگل‌هاي هيركاني در حد متوسط» برآورد شد. بر اين اساس نگهداشت حداقل 35 مترمكعب در هكتار خشكه‌ دار در جنگل‌هاي هيركاني مديريت‌شده مي تواند تضميني براي حفظ كاركردهاي زيستي اين درختان باشد.