تاثير كشندگي و زيركشندگي اسانس‌هاي زنيان (Carum copticum L.) و رازيانه (Foeniculum vulgare Mill) به همراه خاك دياتومه روي برخي شاخص‌هاي جدول زندگي سوسك كشيش (Rhyzopertha dominica F.)

سوسك كشيش، Rhyzopertha dominica F.، يك آفت مهم محصولات انباري است كه از نظر اقتصادي، خسارت قابل توجهي را در غلات ايجاد مي‌كند. با توجه به ضرورت استفاده از روش‌هاي كنترل جايگزين سموم شيميايي، در پژوهش حاضر تاثير كشندگي و زيركشندگي اسانس‌هاي دو گونه گياهي زنيان (Carum copticum L.) و رازيانه (Foeniculum vulgare Mill) به همراه خاك دياتومه رويR. dominica مورد ارزيابي قرار گرفت. تركيبات شيميايي اسانس‌هاي گياهي با استفاده از دستگاه كروماتوگرافي گازي طيف‌سنج جرمي شناسايي شد. عمده‌ترين تركيبات شيميايي در اسانس زنيان Phenol، Benzene و γ Terpinene و در اسانس رازيانه Propanal، Trans anethole، γ Terpinene، Benzene و Cyclohexene بودند. سميت اسانس رازيانه (LC50 = 83.103 ميكروليتر بر ليتر هوا) عليه حشرات كامل R. dominica بيش‌تر از اسانس زنيان (LC50 = 46.167 ميكروليتر بر ليتر هوا) بود. مقدار LC50 خاك دياتومه نيز 0.052 گرم بر كيلوگرم به دست آمد. نتايج آزمايش تاثير زيركشندگي (LC30) نشان داد كه طول عمر حشرات كامل نر و ماده و نيز زادآوري ماده‌ها به طور معني‌داري در تيمار اسانس زنيان همراه با خاك دياتومه كم ترين بود. هم‌چنين، نرخ خالص توليد‌مثل (R0)، نرخ ذاتي افزايش جمعيت(rm) و نرخ متناهي افزايش جمعيت (λ) آفت در تيمارهاي تركيب اسانس زنيان همراه با خاك دياتومه و تركيب اسانس رازيانه همراه با خاك دياتومه به طور معني‌داري كم‌تر (P 0.05); از ساير تيمارها بود. نتايج اين مطالعه نشان داد كه مي‌توان از اسانس‌هاي هر يك از اين گياهان به همراه خاك دياتومه در برنامه‌هاي مديريتي R. dominica استفاده كرد.