پيش‌بيني كننده‌هاي رفتار اخلاقي نوجوانان بر اساس نگرش اخلاقي، هويت اخلاقي، سود و زيان

زمينه: شناسايي عواملي كه بتوانند وقوع رفتارهاي اخلاقي را از سوي افراد تبيين كنند از سوي نظريه‌پردازان در پژوهش‌هاي گوناگون مورد بررسي قرار گرفته است. بااين‌حال، پرداختن به اين مسئله نيز مهم است كه چرا رفتارهاي اخلاقي از سوي افرادي كه داراي هويت و نگرش اخلاقي هستند بروز نمي‌كند. آيا ممكن است عامل‌هايي ديگري مانند سود و زيان به‌عنوان پيامدهاي انجام رفتارهاي اخلاقي در موقعيت‌هاي گوناگون نقش داشته باشند؟ هدف: در اين راستا، اين پژوهش باهدف بررسي پيش‌بيني‌كننده‌هاي رفتار اخلاقي نوجوانان براساس هويت اخلاقي، نگرش اخلاقي، سود و زيان انجام شد. روش: طرح اين پژوهش توصيفي و از نوع همبستگي بود. جامعه آماري شامل كليه نوجوانان در سال تحصيلي 1400-1401 بود. اندازه نمونه شامل تعداد 928 نفر بودند كه به شيوه نمونه‌گيري تصادفي خوشه‌اي چندمرحله‌اي انتخاب شدند و مقياس‌هاي رفتار اخلاقي (دلفان بيرانوند و رشيد، 1401)، هويت اخلاقي (آكينو و ريد، 2002)، نگرش اخلاقي (دلفان بيرانوند و رشيد، 1401)، و مقياس سود و زيان (دلفان بيرانوند و رشيد، 1401)، را تكميل كردند. داده‌ها با استفاده از تحليل واريانس و رگرسيون گام‌به‌گام تجزيه‌وتحليل شدند. يافته‌ها: نتايج اين پژوهش نشان داد كه رابطه متغيرهاي هويت اخلاقي، نگرش اخلاقي، سود موقعيتي، و سود روانشناختي با رفتار اخلاقي مثبت و معنادار، و رابطه زيان موقعيتي و زيان روانشناختي با رفتار اخلاقي منفي و معنادار بودند. نتايج بيانگر آن است كه متغيرهاي سود موقعيتي، نگرش اخلاقي، زيان موقعيتي، و هويت اخلاقي به ترتيب مهمترين پيش‌بيني‌كننده‌هاي رفتار اخلاقي در ميان نوجوانان بودند و اين متغيرها در مجموع قادر به پيش‌بيني0/25 درصد از واريانس رفتار اخلاقي بودند (R^2=0/50,R=0/255 ). نتيجه‌گيري: برپايه‌ي يافته‌هاي پژوهش مي‌توان گفت ميزان سود و زياني كه انجام دادنِ رفتارهاي اخلاقي در يك موقعيت براي افراد دارد مي‌تواند در مقايسه با هويت و نگرش اخلاقي نقش بيش‌تري در پيش‌بيني رفتارهاي اخلاقي داشته باشد. زماني كه انجام دادن رفتارهاي اخلاقي با سود موقعيتي بيش‌تر و با زيان موقعيتي كم‌تر همراه باشند، با احتمال بيش‌تري روي خواهند داد. نتايج اين پژوهش داراي تلويحات مهمي براي همه سازمان‌هاست.