آسيب‌پذيري ساختاري و سازگاري موقعيتي خانوارهاي كشاورز با تغيير اقليم: واكاوي تجربي استان زنجان

وابستگي فزاينده به منابع پايه توليد موجب آسيب‌پذيري خانوارهاي روستايي نسبت به تغيير اقليم گرديده است. براي تسكين اثرات تغيير اقليم و پايدارسازي معيشت روستايي، سازگاري با اين پديده ضروري است. اين پژوهش پيمايشي با هدف بررسي ميزان آسيب‌پذيري و سازگاري موقعيتي خانوارهاي كشاورز استان زنجان در شرايط تغيير اقليم و نيز شناسايي عوامل زمينه‌ساز آسيب‌پذيري و سازگاري آنان انجام شده است. داده‌ها از طريق پرسشنامه و با بهره‌گيري از روش نمونه‌گيري طبقه‌اي چندمرحله‌اي (304=n) گردآوري شدند. بر اساس يافته‌هاي پژوهش، خانوارهاي كشاورز از نظر ميزان آسيب‌پذيري از تغيير اقليم به سه گروه داراي آسيب‌پذيري كم، متوسط و زياد قابل تقسيم مي‌باشند. در اين ميان، 87/5 درصد از خانوارها، آسيب‌پذيري‌ در سطح متوسط يا شديد را تجربه نموده‌اند. محدوديت‌هاي اكولوژيك، اقتصادي و منطقه‌اي، پارادوكس بهره‌وري-آسيب‌پذيري، كاهش سرمايه انساني و به مخاطره افتادن سلامت، آسيب‌پذيري خانوارها را تشديد نموده است. هرچند خانوارهاي كشاورز، مجموعه‌اي از راهبردهاي انطباقي، مقابله‌اي و پيشگيرانه را بكار گرفته‌اند اما بهره‌گيري خانوارهاي داراي آسيب‌پذيري زياد از راهبردهاي انطباقي و پيشگيرانه كمتر بوده است. از سوي ديگر، سازگاري موقعيتي با تغيير اقليم از سوي بسياري از كشاورزان مورد غفلت واقع شده اما خودكارآمدي درك‌شده، ميزان تحصيلات، اندازه خانوار، اثربخشي سازگاري درك‌شده، هزينه سازگاري درك‌شده و احتمال تغيير اقليم درك‌شده بر سازگاري با تغيير اقليم تأثير داشته‌اند.