طراحي مدل مفهومي كتابخانه‌هاي عمومي به‌مثابۀ مراكز اجتماعي بر اساس نظريۀ حوزۀ عمومي يورگن هابرماس

هدف: هدف اين پژوهش دستيابي به مدل مفهومي كتابخانه‌هاي عمومي ايران به‌مثابۀ مراكز اجتماعي بر اساس نظريۀ حوزۀ عمومي يورگن هابرماس است. روش: پژوهش حاضر به‌لحاظ هدف كاربردي، از نظرِ نحوۀ گردآوري داده‌ها پيمايشي، و به‌‌لحاظ ماهيت داده‌ها يك تحقيق آميخته از نوع اكتشافي است كه با رويكرد نظام‌مندِ نظريۀ ‌زمينه‌اي انجام شد. در بخش كيفي، ابتدا با انجام 33 مصاحبه و 2 گروه كانوني، عوامل مؤثر شناسايي و استخراج شدند. اعتبار اين عوامل از طريق شاخص نسبت روايي محتوايي (CVR) و پايايي آن‌ها نيز با آزمون ضريب كاپاي فليس اثبات شد. در بخش كمّي، پايايي ابزار با استفاده از پرسش‌نامه‌اي 117گويه‌اي با ميانگين 0.86 تأييد شد. در نهايت، با استفاده از روش آنتروپي شانون، عوامل رتبه‌بندي شدند. يافته‌ها: هفت عاملِ نيروي انساني، ساختمان ‌و ‌تجهيزات، اجتماعي، سياسي، ساختاري، فرهنگي و اقتصادي در مدل كتابخانه‌هاي عمومي به‌عنوان مراكز اجتماعي اثرگذارند كه عامل فرهنگي بيشترين و عامل اقتصادي كمترين تأثير را دارد. همۀ عوامل داراي روايي محتوايي بيشتر از 0.33 و ضريب كاپاي بيشتر از 0.7 بوده و لذا از روايي و پايايي لازم برخوردار بودند. مدل مفهومي پژوهش نيز در شش بخش ترسيم شد. اصالت/ارزش: نظريۀ حوزۀ عمومي از جمله نظريات جامعه‌شناسي است كه علي‌رغم ارتباطش با كتابخانه‌هاي عمومي، در داخل كشور كمتر مورد توجه قرار گرفته ‌است. اين كتابخانه‌ها مي‌توانند از طريق اجزاي حوزۀ عمومي، با برقراري ارتباط بين دولت و ملت، مردم را از تصميمات دولتي آگاه كنند و آن‌ها را به چالش بكشانند. در اين ‌حالت، كتابخانه عاملي خواهد شد براي رشد و خودشكوفاييِ روزافزون شهروندان و همچنين عاملي براي ارتقاي رفاه عمومي و تثبيت صلح و آرامش.