شناسايي مؤلفه‌‌هاي انتصاب مديران كتابخانه‌ها

هدف: كتابخانه‌‏ها به عنوان يكي از مهم‌ترين مراكز علمي، آموزشي، پژوهشي، اجتماعي و فرهنگي نقش مؤثري را در توسعه اطلاعات، آگاهي و دانش بشري دارند كه تحقق اهداف آن‏ها، نيازمند مديران متخصص و باتجربه براي افزايش اثربخشي و كارايي كتابخانه‌‏ها است. اما تحقق اهداف كتابخانه‌‏ها بدون انتصاب مديران توانمند براي مديريت كارآمد آنها ممكن نخواهد بود. بنابراين هدف اين پژوهش، شناسايي و معرفي مولفه‌‏هاي مؤثر بر انتصاب مديران كتابخانه‌ ها بر اساس تحقيقات پيشين در اين زمينه است. روش/ رويكرد: اين پژوهش از نوع كاربردي است كه با روش توصيفي و رويكرد اسنادي و تحليل محتوا انجام شده است. جامعه آماري اين پژوهش شامل مطالعه و تحليل محتواي 62 عنوان مقاله‏، 7 عنوان كتاب  و 1 عنوان پايان‌نامه منتشر شده در حوزه مديريت كتابخانه ‌ها است. ابزار گردآوري داده‌‏ها در اين پژوهش يادداشت‏‌برداري از منابع منتشر شده در زمينه مديريت كتابخانه‌‏ها و ابزار تجزيه و تحليل داده‌‏ها نرم‌افزار اكسل است.يافته ‌ها: يافته‌‏هاي پژوهش نشان داد كه مؤلفه‌‏هاي  اثرگذار جهت انتصاب مديران كتابخانه‌ ها شامل مؤلفه‏‌هاي شغلي/فردي  مانند دانش و معلومات حرفه‌ اي (سابقه كاري، سنوات خدمت، دوره‏‌هاي آموزشي گذرانده، مدرك تحصيلي مرتبط، قابليت ارتقاء علمي و اداري و تخصص)،  مهارت‌هاي مديريتي (مهارت‌هاي ارتباطي،  توانايي تصميم‏گيري و پاسخگويي،  مديريت بحران،  انجام كار گروهي، مديريت تعارض، تفويض اختيار ، مديريت زمان، مديريت منابع و سرمايه، خلاقيت و نوآوري، شناسايي و تحليل مسائل، درك تفاوت ‌هاي فردي، روحيۀ تشويق  پرسنل،  آينده‏نگري، تعهدمداري و عدالت و انصاف) ويژگي ‌هاي شخصيتي (مسئوليت‌پذيري، اعتماد به ‌نفس، تحمل و سعه‌ صدر، صداقت و درستي، روحيه مشاركت‌جويي، ظاهر آراسته و منظم، سن، انعطاف‌پذيري و شجاعت فردي)،  نگرش و بينش (نگرش مذهبي، محترم‌شمردن زيردستان و  تقدم ضابطه بر رابطه)، اعتبار عمومي و حرفه ‌اي (ارتباطات غيررسمي، حسن شهرت حرفه‌اي، جلب اعتماد كاركنان، جلب اعتماد مافوق و  جلب اعتماد ارباب‌رجوع)؛ عوامل سازماني / داخلي (بُعد ساختاري (پيچيدگي سازمان، رسميت سازمان، سطح تمركز سازمان و  سيستم بودجه) و بُعد محتوايي (اندازه سازماني، فرهنگ سازماني، درك اهداف و استراتژي سازماني، فناوري سازماني و سبك رهبري مديران عالي سازماني) و عوامل محيطي/ خارجي (محيط عمومي (عوامل اجتماعي/ فرهنگي، جغرافيايي، اقتصادي، تكنولوژيكي،  سياسي/حقوقي) و محيط تخصصي (رقباي سازماني، ارباب رجوع و  عوامل قانوني) است. اصالت/ ارزش: انتصاب مديران كتابخانه‏‌ها نقش بسيار مهمي در رشد و شكوفايي آنها دارد. اين مقاله يكي از اولين مطالعات توصيفي و تحليلي در زمينه مديريت كتابخانه‏‌ها است كه بر شناسايي و دسته‌ بندي مؤلفه‌‏هاي مؤثر در انتصاب مديران كتابخانه‌‏ها تمركز دارد و مي ‌تواند به شناسايي و به كارگيري مديران مستعد و توانمند در كتابخانه‌ ها منجر شود و سبب افزايش كارآمدي و اثربخشي كتابخانه ‌ها و مراكز اطلاع‌رساني شود. همچنين اين مؤلفه‏‌ها مي توانند ابزاري براي سياستگذاري درست در دست مديران ارشد جهت انتصاب مديران كتابخانه‏‌ها باشند و از سوي ديگر مي ‌توانند زمينه ‌اي براي تحقيقات بعدي و مفصل ‌تر در زمينه ابعاد مديريتي، شخصيتي، فني و اجتماعي مديران كتابخانه ‌ها و خدمات اطلاعاتي باشند.