پيش‌بيني حساسيت وقوع زمين‌لغزش به‌منظور مديريت ريسك زمين‌لغزش در حوضه آبخيز بار نيشابور

زمينه و هدف: پهنه‌بندي حساسيت وقوع زمين‌لغزش با استفاده از روش‌هاي مختلف، يكي از راه‌كارهاي مديريت زمين‌لغزش است. هدف از اين پژوهش، ارزيابي حساسيت وقوع زمين‌لغزش در حوضه آبخيز بار نيشابور در استان خراسان رضوي با استفاده از الگوريتم ماشين بردار پشتيبان (SVM) است. روش: ابتدا از طريق بازديدهاي ميداني و تصاوير ماهواره‌اي Google Earth، لايه زمين‌لغزش‌هاي منطقه كه توسط اداره كل منابع طبيعي تهيه‌شده بود، اصلاح گرديد. در نهايت 73 مورد زمين‌لغزش شناسايي و لايه مربوط (به‌‌صورت نقطه‌اي) به اين زمين‌لغزش‌ها در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS) تهيه شد. از اين تعداد زمين‌لغزش،70 درصد به ‌منظور آموزش مدل و 30 درصد باقيمانده به‌ منظور اعتبارسنجي مدل‌سازي مورد استفاده قرار گرفت. در ادامه با توجه به ‌مرور منابع گسترده و نظرات كارشناسي 16 عامل مؤثر بر وقوع زمين‌لغزش در منطقه مورد مطالعه شناسايي و لايه‌هاي مربوط به اين پارامترها تهيه گرديد. سپس با استفاده از الگوريتم SVM در محيط نرم‌افزار ModEco، نقشه حساسيت زمين تهيه شد و در نهايت، اين نقشه به پنج كلاس با حساسيت خيلي زياد، زياد، متوسط، كم و خيلي كم تقسيم گرديد. در پايان، عملكرد اين الگوريتم با استفاده از منحني ROC مورد ارزيابي قرار گرفت. يافته‌ها: بر اساس نتايج به‌دست ‌آمده، سطح زير نمودار (AUC) با استفاده از داده‌هاي آموزشي،0/78 و با استفاده از داده‌هاي صحت‌سنجي، 0/85 به دست آمد. لذا الگوريتم SVM عملكرد خيلي خوبي جهت ارزيابي حساسيت زمين‌لغزش در منطقه مورد مطالعه دارد. همچنين ارزيابي مدل بر اساس شاخص كاپا نشان داد كه شاخص‌هاي طول شيب (LS) و شيب بيشترين تأثير را در ناپايداري دامنه‌ها در اين منطقه دارند. نتايج پهنه‌بندي حساسيت نيز نشان داد كه 27/6 درصد از اراضي منطقه كه عمدتاً در غرب و شمال غرب حوضه واقع شدند در كلاس با حساسيت زياد و خيلي زياد قرار گرفتند. نتيجه‌گيري: نتايج به‌دست‌ آمده در مرحله آموزش مدل و هم در مرحله اعتبارسنجي بيانگر اين مطلب است كه الگوريتم SVM، از نظر صحت و اعتبار مدل‌سازي مورد تأييد مي باشد. در نتيجه، نقشه حساسيت زمين‌لغزش به‌دست‌ آمده در منطقه مورد مطالعه به ‌عنوان سنگ بناي تحقيقات زمين‌لغزش در مواقع بحراني، برنامه‌ريزي كاربري اراضي، كاهش خسارات و خطرات زمين‌لغزش مي‌تواند به عنوان يك ابزار مديريتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.