ارزيابي و انتخاب ژنوتيپ‌هاي برتر عدس (Lens culinaris Medik) ديم در مناطق سرد كشور با الگوي خطوط مرزي صفات زراعي

شناخت صفات مهم گياهي و تأثير آن بر عملكرد دانه از ابزارهاي اصلي به نژادگران عدس در انتخاب و معرفي ارقام سازگار با مناطق ديم مي باشد. براي تعيين حد و دامنه بهينه صفات زراعي عدس ديم، بانك اطلاعاتي گسترده اي از ايستگاه‌هاي تحقيقات كشاورزي ديم مناطق سرد كشور (مراغه، زنجان، اردبيل و شيروان) با 8300 ژنوتيپ به مدت 20سال (1395-1375) جمع آوري شد. حد و دامنه بهينه صفات زراعي با استفاده از دو روش خطوط مرزي و ميانگين‌گيري از جامعه داراي عملكرد بالا تعيين شد. حد بهينه ارتفاع بوته، وزن100دانه، تعداد روز از كاشت تا گلدهي و رسيدگي فيزيولوژيك و طول دوره پُرشدن دانه با خطوط مرزي به‌ترتيب 27.8 سانتي متر، 5.4 گرم، 55.4 روز، 92.6 روز و 33.8 روز و با روش ميانگين‌گيري به‌ترتيب 23.7 سانتي متر، 4.9 گرم، 62.0 روز، 92.6 روز و 30.7 روز تعيين شد. هر دو روش حد تعداد روز از كاشت تا رسيدگي فيزيولوژيك را يكسان برآورد نمودند. در حالي كه در تعيين دامنه بهينه بين دو روش، تفاوت معني داري وجود داشت و روش خطوط مرزي دامنه آن را به طور ميانگين سه برابر گسترده تر برآورد نمود. تجزيه به مؤلفه هاي اصلي، مهم‌ترين صفات براي گزينش ارقام عدس ديم را تعداد روز از كاشت تا گلدهي و رسيدگي فيزيولوژيك تشخيص داد. با توجه به دقّت بالا در برآورد حد و دامنه بهينه صفات و انطباق بيشتر نتايج آن با ارقام معرفي‌شده در اين مناطق، استفاده از روش خطوط مرزي براي انتخاب ژنوتيپ‌هاي برتر توصيه مي‌شود.