اثرات تحول سني لندفرم‌ها بر ديناميك كربن پدوسفر (مطالعه موردي: دامنه‌هاي آلاداغ- شمال شرقي ايران)

در اين پژوهش فاكتورهاي مؤثر بر انتشار دي‌اكسيد كربن و نسبت معدني شدن در 12 مخروط افكنه در دامنه هاي جنوبي آلاداغ با سنين نسبي جديد، ميانه و قديمي اندازه گيري شد. گسترش فرسايش گالي در مخروط افكنه هاي قديمي تر منجر به انتقال حجم وسيعي از لايه هاي سطحي غني از كربن آلي و لايه هاي عمقي خاك شده است. اين رخداد با تقويت شكستن خاكدانه ها و كمپلكس هاي معدني-آلي، افزايش حساسيت كربن آلي خاك نسبت به معدني شدن ميكروبي را به دنبال داشته است. درحالي‌كه مخروط افكنه هاي جوان در مقايسه با مخروط هاي فعال و قديمي تر محيط نسبتاً پايدارتري را به معرض نمايش گذاشته اند. شكل گيري اين مخروط ها در قاعده مخروط افكنه هاي قديمي منجر به افزايش تجمع رسوبات ريزدانه، كاتيون هاي قابل‌تبادل و كربن آلي حمل شده از سطوح مخروط هاي قديمي شده است. از سوي ديگر، ظرفيت جابجايي كمتر فرايندهاي فرسايشي در اين محيط ها با توجه به موقعيت قرارگيري شان، محيطي پايدار براي تركيب ذرات ناپايدار كربن آلي با رسوبات ريزدانه و كاتيون هاي قابل‌تبادل فراهم مي آورد. اين مكانيزم منجر به افزايش پايداري خاكدانه ها در اين محيط ها شده كه به‌نوبه خود حساسيت پذيري كربن آلي نسبت به تنفس ميكروبي را كاهش مي دهد؛ بنابراين علي رغم اينكه مؤلفه‌هاي ناپايدار كربن آلي و متعاقباً تنفس ميكروبي در اين محيط ها نسبت به ساير مخروط ها بسيار زياد بوده است، نرخ معدني شدن به دليل حفاظت كربن آلي خاك بسيار پائين تر از ساير لندفرم ها بوده است. تفاوت هاي ژئومورفولوژيك مخروط افكنه هايي با سنين مختلف منجر مي شود اين لندفرم ها شرايط ناپايداري را در نرخ تبادل كربن از پدوسفر به اتمسفر به نمايش بگذارند.