بررسي نقش كاربري بهينه اراضي در توليد رواناب (مطالعه موردي: حوزه‌ آبخيز نهر اعظم شيراز)

تغيير كاربري اراضي يكي از فاكتورهاي مهم در تغيير وضعيت هيدرولوژيكي جريان، فرسايش و رسوب و گاهي اوقات منجر به مشكلات جدي در شرايط اكولوژيكي مي‌‌گردد. هدف از اين پژوهش بررسي وضعيت تبديل بارش به رواناب حوزه در شرايط كاربري فعلي نسبت به شرايط بهينه است. بدين منظور پس از تهيه نقشه كاربري اراضي فعلي و نقشه توان اكولوژيكي حوزه (كاربري بهينه) اثرات كاربري اراضي روي توليد رواناب حوزه آبخيز نهر اعظم شيراز به‌وسيله اجراي مدل هيدرولوژيكي SCS (روش سرويس حفاظت خاك آمريكا) در دو حالت كاربري فعلي و بهينه موردبررسي قرار مي گيرد. مقايسه سطوح كاربري ها در هر دو شرايط نشان مي دهد كه در كل در وسعت اراضي كشاورزي تغيير چنداني حاصل نشده است؛ اما در شرايط بهينه نسبت به شرايط فعلي 8/1 درصد از سطح اراضي شهري كاهش يافته و 17/18 درصد به سطح اراضي مرتعي افزوده مي‌شود. همچنين نتايج نشان دهنده مقدار متوسط شماره منحني 82/6 براي كاربري‌هاي فعلي و 75/2 براي كاربري هاي بهينه است. نتايج حاصل از برآورد ارتفاع رواناب در دو شرايط موردبررسي نشان مي دهد كه درصد كاهش ارتفاع رواناب در شرايط بهينه نسبت به فعلي با افزايش دوره بازگشت كمتر مي شود، به‌طوري‌كه بيشترين درصد كاهش ارتفاع رواناب مربوط به دوره بازگشت هاي 2، 5، 10 و 25 سال به ترتيب با 37/47، 27/97، 26/54 و 23/32 درصد است. اين نتايج نشان مي‌دهد كه برنامه‌ريزي به‌منظور كاربري اراضي بر اساس استعداد آن‌ها نقش قابل توجهي در كاهش خسارات سيل و نيز هدررفت رواناب‌ها دارد.