ارزيابي و پهنه‌بندي خطر فرونشست با استفاده از الگوريتم تطبيقي MABAC و ANP (مطالعۀ موردي: دشت اردبيل)

يكي از مخاطرات پيشروي دشت هاي كشور، مخاطره فرونشست است. پديده فرونشست زمين به دلايل مختلف ازجمله برداشت بيش‌ازحد منابع آب زيرزميني و تغييرات جوّي سبب بروز مشكلات و معضلات فراوان در زمين هاي كشاورزي، جاده ها، خطوط انتقال نيرو و انرژي شده است؛ ازاين رو پرداختن به علل و عوامل تأثيرگذار جهت كنترل و مديريت خطر داراي اهميت است. دشت اردبيل نيز به خاطر تغييرات اقليمي و افت سطح آب‌هاي زيرزميني در سال هاي اخير يكي از مناطق مستعد جهت مخاطره فرونشست است. هدف تحقيق حاضر، پهنه بندي خطر فرونشست در اين دشت است. در اين مطالعه ابتدا، عوامل مؤثر جهت ايجاد فرونشست در دشت اردبيل (شيب، كاربري اراضي، ليتولوژي، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، افت سطح آب، فاصله ازشهر و روستا)، شناسايي شدند و سپس نسبت به تهيۀ لايه هاي اطلاعاتي در سامانه اطلاعات جغرافيايي اقدام گرديد. در مرحله بعد وزن دهي عوامل موردبررسي، با استفاده از روش ANP و در محيط نرم افزار Super Decision انجام گرديد و تحليل و مدل سازي نهايي با استفاده از روش MABAC به‌عنوان يكي از روش هاي تصميم گيري چند معياره، انجام شد. درنهايت، نقشۀ حاصله در پنج ردۀ با خطر بسيار كم تا خطر بسيار زياد طبقه بندي گرديد. با توجه به نتايج مطالعه، عوامل افت سطح آب، فاصله از رودخانه و ليتولوژي بيشترين ضريب وزني را به خود اختصاص دادند. همچنين، نتايج مطالعه نشان داد؛ به ترتيب 244/29 و 370/59 كيلومتر مربع از مساحت اين دشت، در طبقات بسيار پرخطر و پرخطر قرار دارند. درنهايت مي توان اظهار داشت، نظر به توان بالاي دشت اردبيل، از لحاظ رخداد فرونشست، بايستي اقدامات حفاظتي، مديريتي در سطح دشت اردبيل مورد توجه مسئولان و دستگاه هاي ذيربط قرار گيرد.