باورهاي اميركبير و سياست خارجي استقلال‌جويانه او

در طول تاريخ روابط و سياست خارجي ايران در عهد قاجار كه معمولاً به عنوان عصر وابستگي و مماشات در برابر قدرت‌هاي بيگانه تلقي مي‌شود، دوره‌هايي اندكي به علت تفاوت با اين وضعيت عام اهميت ويژه‌اي داشته‌اند. برهه صدارت ميرزا تقي‌خان فراهاني سرآمد اين دوره‌ها است؛ در اين دوره تلاش‌هاي جدي در راه استقلال ملي در ابعاد مختلف صورت گرفت. بر همين اساس، در اين مقاله تلاش شده است اين تغيير در سياست خارجي ايران و تلاش براي استقلال‌جويي، تبيين شود. به نظر مي‌رسد مي‌شود اين تفاوت را به متغيرهاي شخصيتي و به طور خاص، نظام باورهاي فردي اميركبير نسبت داد. پرسش اصلي تحقيق حاضر نيز اين است كه باورهاي اميركبير چگونه به سياست خارجي استقلال‌جويانه در دوره صدارت او منجر شد؟ با تكيه بر نظريه رمزگان عملياتي (operational code)، اين فرضيه ارائه شد كه سياست استقلال‌جويانه اميركبير، ريشه در باورهاي فلسفي و ابزاري او دارد. با استفاده از روش تحليل محتواي كيفي از مجموعه نامه‌هاي موجود اميركبير، باورهاي او استخراج شده، سپس با توضيح ارتباط ميان باورهاي اميركبير در ارتباط باهم، نشان داده مي‌شود كه چگونه سياست خارجي استقلال‌طلبانهِ او را مي توان در اين دوره توضيح داد.