الگويابي بنيان‌هاي هيدروپليتيك همگرايانه و واگرايانه بين ايران، افغانستان و تركمنستان در حوضه‌هاي آبريز مرزهاي شرقي

افزايش تقاضا و كاهش عرضه، دو روند همزماني بوده‌اند كه در طول چند دهه اخير باعث تشديد بحران و رقابت بر سر منابع آبي مشترك در سطح منطقه گرديده‌اند. از يك طرف افزايش جمعيت، مصرف بي‌رويه و افزايش مصارف اقتصادي باعث جهش شديد تقاضا براي منابع آبي شده و از طرفي ديگر نيز تغييرات اقليمي، منجر به كاهش عرضه آن گرديده است.بر همين اساس رقابت بر سر دستيابي به سهم بيشتري از منابع آبي در حوضه‌هاي آبريز مشترك پيرامون ايران به خصوص در حوضه‌هاي آبريز مرزهاي شرقي شامل هامون (هيرمند) و سرخس (هريرود) بين ايران، افغانستان و تركمنستان تشديد شده است. در اين چارچوب، پرسش اساسي پژوهش حاضر اين است كه بنيان‌هاي هيدروپليتيك همگرايانه و واگرايانه ايران در حوضه‌هاي آبريز مشترك مرزهاي شرقي چگونه قابليت تبيين و الگويابي دارند؟فرضيه پژوهش حاضر مبتني بر اين گزاره است كه بنيان‌هاي هيدروپليتيك همگرايانه ايران با افغانستان و تركمنستان در حوضه‌هاي آبريز مشترك بر مبناي هيدروليبراليسم و مبتني برهيدرو-ديپلماسي، ديپلماسي كاركردگرايانه و همكاري حقوقي است در حالي كه بنيان‌هاي هيدروپليتيك واگرايانه ايران با اين كشورها بر مبناي نظريه هيدرورئاليسم و مبتني بر منازعات بر سر حقابه، ديدگاه رهبران سياسي افغانستان، فقدان حكمراني پايدار آبي در افغانستان، تغييرات اقليمي و اختلافات بر سر رژيم حقوقي،قابليت الگويابي دارد.