كمي سازي تأثير انتشار كهور آمريكايي (Prosopis juliflora) بر پوشش گياهي بومي در جنوب ايران

پيشينه و هدف: يكي از مهم ترين گونه هاي گياهي مهاجم ايران، درخت كهور آمريكايي (Prosopis juliflora) است كه گستره بزرگي از جنوب و جنوب شرق ايران را تحت كنترل خود در آورده است. اثر اين گونه به حدي است كه كهور آمريكايي، گونه غالب و در مواردي تنها گونه درختي در بيشتر اكوسيستم هاي ساحلي جنوب ايران به شمار مي آيد. صرف نظر از تخليه آب هاي زير زميني به عنوان تنها منبع آب شرب جوامع محلي و از بين بردن غذاي دام، ساده سازي اكوسيستم به تنها يك گونه درختي، زنگ خطر جدي براي از دست روي تعادل آن و بروز اثرات جدي اقتصادي و اجتماعي است. با توجه به اهميت مديريت درختان كهور آمريكايي در جنوب ايران، اين تحقيق به شناسايي گستره ي انتشار درختان كهور آمريكايي با استفاده از پردازش تصاوير ماهواره اي پرداخته است. مواد و روش ها: از ميان 45 گونه ي شناسايي شده از جنس Proposis، تعداد كمي از آن ها مخصوصاً كهور آمريكايي به عنوان گونه هاي مهاجم شناخته مي شوند. اين گياه در اروپا به عنوان تهديد كننده ترين گياه مهاجم شناخته مي شود. در فهرست قرمز اتحاديه بين‌المللي حفاظت از محيط زيست، از كهور آمريكايي به عنوان يكي از 100 گونه ي مهاجم تهديد كننده دنيا نام برده شده است. در اين مطالعه، منطقه اي به وسعت 1850 كيلومتر مربع در حد فاصل دو شهر سيريك تا جاسك كهنه مورد بررسي قرار گرفت. براي تهيه نقشه پوشش درختي منطقه، از پردازش سلول-مبناي تصاوير ماهواره لندست 8 (سنجنده OLI) استفاده شد. واحدهاي اراضي (نواحي با پوشش خاك و گياه همكن) با بهره گيري از پردازش شي گراي تصاوير ماهواره لندست 8 توليد گرديد. در آخر، طبقات غالبيت كهور آمريكايي نسبت به ساير درختان در هر واحد محاسبه و تغييرات تراكم تاج پوشش هر طبقه با استفاده از شاخص گياهي سنجنده موديس در يك دوره 20 ساله مورد بررسي و تحليل قرار گرفت. نتايج: بر اساس نتايج حاصل، 13417 هكتار از منطقه مورد مطالعه توسط انواع درختان پوشيده شده است. طبقه درختان كهور آمريكايي به عنوان دومين طبقه درختي وسيع (وسعت 3991 هكتار، 29 درصد از كل پوشش درختي) با توزيعي ناهمگن و اغلب در نواحي با خاك هاي سبك و شور موجود در مسير آبراهه ها قرار گرفته اند. مناطقي با غالبيت شديد كهور (بيش از 60 درصد)، معادل 11 درصد وسعت منطقه ديده شد كه بيشتر در قسمت هاي مركزي منطقه قرار دارند. بحث: نتايج حاصل از طبقه بندي تصاوير ماهواره اي نشان داد كه نواحي به شدت اشغال شده توسط درختان كهور آمريكايي بيشتر در امتداد رودخانه ها و مسيل هاي اصلي است كه از ارتفاعات شرقي به سمت آب هاي تنگه هرمز امتداد يافته است. بدين ترتيب، نزديكي به رودخانه ها و آبراهه ها را مي توان به عنوان يكي از مهم ترين عوامل محيطي مؤثر در شيوع اين درختان در نظر گرفت. در نواحي با غالبيت شديد درختان كهور آمريكايي، انتظار مي رود تا زيست توده گياهي افزايش چشمگيري داشته باشد. در اين مطالعه، اعداد بالاي NDVI در واحدهاي طبقه 4 نيز گوياي اين مطالب است. با اين حال، نكته قابل توجه، نرخ افزايشي مقادير متوسط اين شاخص گياهي در طول 20 سال گذشته در واحدهاي طبقه 4 است كه هم اكنون نيز با سرعت بالايي در حال افزايش و متوسط NDVI آن از سال 2017 ميلادي از مقدار 0.5 عبور كرده است. اين امر نشان دهنده ي روند رو به رشد گسترش كهور آمريكايي در منطقه و حتي در نواحي است كه در طول دهه هاي پيش ميزبان اين گونه مهاجم بوده اند.