بررسي فعاليت صيادي در زيستگاه‌ مرجاني اطراف جزاير خارك و خارگو با روش SWARA

پيشينه و هدف: نظر به اهميتي كه مرجان‌ها در ابعاد مختلف زندگي بشر دارند بررسي و مطالعه آن‌ها بيش از پيش ضرورت پيدا خواهد كرد. جزاير خارك و خارگو از لحاظ محيطزيستي به خصوص پوشش‌هاي مرجاني خاص بسيار حائز اهميت است. در چند دهه‌ي گذشته بسياري از تهديدهاي بالقوه مانند فعاليت‌هاي انساني مخرب مرتبط با صنعت نفت و پسماندهاي ناشي از آن در محيط‌هاي ساحلي، آلودگي نفتي و هيدروكربني، آلودگي صنعتي و شهري، آلودگي هوا، تخليه پساب‌هاي شهري و فاضلاب‌ها، تنش هاي حرارتي ناشي از تغييرات اقليمي و نوسان سطوح مياني و بالايي آب، صيد با تور توسط صيادان و شكار ماهي توسط غواصان در مناطق مرجاني و همينطور بي احتياطي غواصان زيستگاه هاي مرجاني را با چالش‌هاي زيادي مواجه كرده است. يكي از فعاليت‌هايي كه در تعارض نسبي با اكوسيستم دريايي جزيره خارك و به خصوص موقعيت سواحل مرجاني قرار دارد، فعاليت‌ها و تحركات مربوط به صيد و صيادي در جزيره خارك و خارگو است. قدمت اين فعاليت‌ها به چندين دهه مي رسد. بيكاري و نبود اشتغال پايدار در بسياري از مناطق ساحلي سـبب شـده كـه تعداد زيادي از مردم به ماهيگيري بپردازند. بنابراين هدف از اين مطالعه بررسي چالش‌هاي محيطي- انساني با جنبه هاي مختلف چالش‌ صيد و صيادي است كه قلمرو جغرافيايي آبسنگ‌هاي مرجاني را تهديد مي‌نمايد. مواد و روش‌ها: در اين پژوهش جهت ارزيابي و بررسي تهديدات ايجاد شده در حوزه جغرافياي جزيره خارك ابتدا به بررسي چالش‌هاي فعاليت صيادي با استفاده از مشاهدات ميداني و تحليل پرسشنامه‌اي پرداخته شد. سپس اين چالش‌ها طبقه‌بندي شدند و در نهايت سهم هريك از جنبه هاي آن در جوامع صيادي نزديك به زيستگاه‌ مرجاني جزاير خارگ و خارگو تحليل و بررسي شدند. جهت بررسي چالش‌هاي صيد و صيادي با استفاده از روش آماري تحليل آلفاي كرونباخ و طيف ليكرت درصد اعتماد را محاسبه تا در صورت تأييد بتوان به نتايج و تحليل هاي نهايي اعتماد كرد. وزن هاي هر كدام از معيارها توسط آزمون فازي-عددي سوارا (SWARA)، نهايي گرديد. نتايج: در پرسشنامه اين پژوهش 21 سوال مطرح و ميزان آلفاي كرونباخ در سطح قابل قبول و خوب 729/. بدست آمد كه اعتماد به محتواي پرسشنامه تأييد مي كند. اثرگذاري و وزن هركدام از معيارها در ميزان پايايي نشان داد كه بيشترين درصد صيد از طريق قايق هاي موتوري در فصل زمستان و اوايل صبح انجام مي شود (93 درصد). نتايج نشان داد كه بيش از 85 درصد صيادان هيچ گونه‌ آموزش لازم جهت صيد در مناطق مرجاني را نديده اند و اين چالش جدي و اساسي شناخته مي‌شود. طبق نتايج نهايي وجود پاسخگويي در ابعاد انساني و محيطي (مانند فصل، ابزار و زمان صيد)، ابزار صيد با 30.8 درصد بيشترين و زمان صيد با 23.3 درصد كم‌ترين وزن معيارها را شامل مي‌شوند. بحث: خروجي حاكي از آن است كه ابزار صيد به عنوان معياري با رتبه اول ارزش گذاري مي‌شود به عبارتي 31 درصد از وزن گويه‌ها را تبيين مي‌نمايد. در مقابل زمان صيد با 23 درصد كمترين وزن را در تبين معيارها دارد. اين پردازش‌هاي آماري بيانگر اين موضوع است كه در بررسي چالش‌ها و تهديد‌هاي گستره‌ي مرجاني در جزيره خارك عوامل انساني- محيطي بايستي در اولويت بررسي باشد. به عبارتي كنترل و مديريت چالش‌هاي انسان‌ساخت و عوامل وابسته به آن مي‌تواند محيط‌هاي امن مرجاني را خلق نمايد.