مدلسازي حسابداري جريان هزينه-مواد و تحليل چرخه عمر واحد كنسانتره صنعت ذوب روي ايران به منظور كاهش آلودگي هاي محيط زيستي

پيشينه و هدف: طيف گسترده اي از مزاياي استفاده از حسابداري جريان هزينه- مواد در كشورهاي در حال توسعه قابل مشاهده است. به طوري كه به شركت ها كمك مي كند تا هزينه هاي پنهان خود را شناسايي نمايند، تلفات، ضايعات و اثرات محيط زيستي را كاهش دهند و باعث افزايش كيفيت و رقابت پذيري محصول، بهبود فرآيندها و همچنين بهره وري منابع شوند. معدن كاري روي و صنايع مرتبط به آن مانند توليد كنسانتره و ذوب روي به دليل آلودگي هاي فراوان ازجمله آلودگي آب هاي سطحي و زيرزميني به واسطه عناصر سنگين موجود در شيرابه، نيازمند تحليل چرخه عمر فرآيندي دارند. به طوري كه با شناسايي دقيق فرآيندهاي جاري در اين حوزه، با بهره گيري از روش مدلسازي حسابداري جريان هزينه-مواد مي توان ورودي وخروجي ها را به صورت دقيق مورد ارزيابي اقتصادي و تحليل اثرات محيط زيستي قرار داد. مواد و روش ها: در اين تحقيق ضمن بازديد از واحد هاي صنعتي ذوب روي و دريافت نظر كارشناسان و تلفيق با پايگاه داده نرم افزار سيما پرو، مدل چرخه حيات و شبكه چرخه عمر محصول و تأثيرات محيط زيستي آن تهيه شده است. با تحليل چرخه حيات صنعت ذوب روي ايران و با استفاده از بهره وري سبز و محاسبه جريان هزينه - مواد در واحد نمونه انتخابي، به رديابي جريان مواد پرداخته شده و مدلي براي چرخه حيات روي ارائه شده است. به طوري كه از اطلاعات دريافتي از صنعت ذوب روي ايران و هم چنين اطلاعات پايگاه داده نرم افزار سيما پرو و پياده سازي مدل MFCA بر روي داده هاي مرتبط با توليد كنسانتره و ذوب روي استفاده شده است. در اين مدل فرآيند هاي ذوب روي و توليد كنسانتره روي به عنوان ورودي و انتشار گازهاي گلخانه اي به عنوان خروجي در نظر گرفته شد. نتايج: با تحليل چرخه حيات صنعت ذوب روي ايران و با استفاده از بهره وري سبز بر طبق رابطه تعادل مواد تركيب كلسين با  اسيد سولفوريك به توليد كيك ليچ، نقره، سرب و آلودگي هوا منجر خواهد شد و برآورد هاي تحقيق حاضر نشان مي دهد كه براي توليد يك تن شمش روي، ميزان آلودگي هوا ۷ كيلوگرم خواهد بود. حسابداري هزينه جريان مواد در واحد ليچينگ مجموعه صنعتي مورد نظر نشان مي دهد كه به ازاء 5070 كيلوگرم مواد ورودي با هزينه يا بهاء 12،350،000 تومان، هزينه سيستم 30،000،000 توماني و هزينه انرژي 1،950،000 توماني به مقدار توليد 3549 كيلوگرم محصول با هزينه يا بهاء 9،100،000 تومان دست مي يابد، به طوري كه 1536 كيلوگرم هم توليد باطله با هزينه 3،250،000 تومان ارزيابي گرديده است. بحث: با ارائه الگوهاي كامل چرخه حيات براي فرآيند ذوب روي و به صورت ويژه فرآيند كنسانتره ذوب روي، ورودي و خروجي هاي زنجيره توليد مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج ارزيابي چرخه عمر و بهره وري سبز، نشان مي دهد كه ذوب روي آلودگي بيشتري نسبت به توليد كنسانتره ايجاد مي نمايد. بنابراين با دستيابي دقيق به هزينه جريان مواد اشاره شده، در فرآيند توليد كنسانتره ذوب روي مي تواند ضمن به حداقل رساندن تلفات، با كاهش ميزان آلايندگي محيط زيستي، ضمن كاهش هزينه هاي مستقيم، با افزودن بر مقدار ستانده اقتصادي موجب رشد و توسعه مجموعه شود.