تحليل بينانشانه‌اي نقاشي اكفراستيك «تقدير» از مهدي زماني

ترجمه بيناوجهي و بينانشانه‌اي از بصري به كلامي، به طور سنتي، از دوره يونان، اكفراسيس ناميده شده است. با نظر به توسع انواع انتقال معني از طريق ترجمه، اكفراسيس نيز تنوع و گستردگي يافته و امروزه انتقال معني از بازنمود كلامي به بصري را نيز شامل مي‌شود. پژوهش هاي موجود ترجمه بينانشانه‌اي كلامي-بصري را از منظر تفاوت ماهوي ميان گسسته و پيوسته بودن دو نظام نشانه اي و يا از منظر تفاوت در رمزگان نگريسته اند. مسأله اصلي در اين پژوهش اين است كه توليد كننده هر كدام از متن ها چگونه معنا را بازنمايي نموده و انتقال مي دهد. در مقاله حاضر با رويكرد نشانه‌شناسي اجتماعي، مبتني بر زبانشناسي نقشگراي هليدي و گرامر بصري كرس و ليوون (2006)، اكفراسيس نقاشي ‌خط از مهدي زماني با عنوان «تقدير» -كه برگردان يك متن شعري (هنر كلامي) است- بررسي شده است. فرضيه تحقيق اين است كه بازنمايي و انتقال معنا در هر كدام از متن مبدأ و مقصد با تكيه به گرامر خاص هر كدام و با بهره گيري از ظرفيت هاي سطوح فرانقشي رخ مي دهد. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد در برگردان از متن كلامي به بصري، معني نه به صورت تطابقي بلكه به صورت سازواره‌اي از گرامر كلامي به بصري ترجمه شده و فرانقش‌هاي سه‌گانه به صورت غيرتطابقي به يكديگر ترجمه شده‌اند. ترجمه فرانقش منطقي، دامنه استعاري ترجمه را در متن مقصد افزايش داده است.