تحليل مسيرجهت‌يابي در حركات خيالي فارسي در چارچوب معناشناسي شناختي

حركت خيالي نقش مهمي در زبان و شناخت داردكه بواسطۀ آن مي‌‌‌‌‌‌توان به بررسي مسير جهت‌يابي درحركت خيالي از ديدگاه معنا شناسي شناختي پرداخت. حركتي است كه در آن، تصويري ممتد از حركت شئ ثابت در ذهن ايجاد مي‌‌‌‌‌‌شود. تالمي (2000a:103) با ديدگاه شناختي به معرفي انواع دسته‌‌‌‌‌‌بندي‌‌‌‌‌‌هاي حركت خيالي در زبان انگليسي در قالب چندين جمله مي‌‌‌‌‌‌پردازد. بر اين اساس، پژوهش حاضر در بررسي مسير جهت‌‌‌‌‌‌يابي در حركت خيالي ابتدا حركت‌دار بودن جملات مورد بررسي را از ديدگاه گويشور فارسي زبان ارزيابي مي‌كند و سپس عنصرحركت‌‌‌‌‌‌دار جملات را ازديدگاه آنان مشخص مي‌نمايد. براي نيل به اين مقصود، شانزده جمله به‌طور تصادفي از هريك از دسته‌‌‌‌‌‌بندي‌‌‌‌‌‌هاي تالمي استخراج و ترجمه شدند. براي هر جمله، جمله‌اي مشابه به‌لحاظ معنايي و متفاوت به‌لحاظ حركت خيالي ساخته شد و همراه نه جفت جملۀ پركننده در اختيار شركت‌كنندگان قرارگرفت تا جمله‌هاي حاوي حركت خيالي و عنصر حركتي مشخص شود. براي براي بررسي كيفيت روايي محتواي آزمون ترجيحي و ميزان انطباق جمله‌هاي ترجمه‌شده با هدف پژوهش، ارزيابي و آزمون مقدماتي با پنج زبانشناس و هشت شركت‌كننده صورت گرفت. در اين پژوهش صدوپنج نفر دانشجو براساس روش نمونه‌‌‌‌‌‌گيري در دسترس شركت كردند كه طي دو مرحله به انتخاب جمله و واژه حركت‌‌‌‌‌‌دار پرداختند. نتايج حاكي از آن است كه 9/86 درصد از شركت‌كنندگان، جملات حركت‌‌‌‌‌‌دار را انتخاب كرده‌‌‌‌‌‌اند كه گروه حرف اضافه‌‌‌‌‌‌اي با بالاترين ميانگين بيشترين حركت را براي شركت‌كنندگان تداعي كرده است. همچنين، فعل مركب پس از گروه حرف اضافه‌‌‌‌‌‌اي تداعي‌‌‌‌‌‌گر بيشترين حركت براي شركت‌كنندگان بوده است. با استناد به كثرت وقوع حرف اضافه وگروه حرف اضافه‌‌‌‌‌‌اي، مسير تداعي‌‌‌‌‌‌گر بيشترين حركت خيالي در زبان فارسي است.