اسم‌سازي و كاهش ادراك عامليت در گفتمان: مطالعه‌اي تجربي

آيا نوع صورت‌بندي زباني يك رويداد مي‌تواند بر ادراك افراد از ميزان مسئوليتي كه متوجه عامل رويداد است تأثير بگذارد؟ در اين پژوهش تأثير اسم‌سازي بر قضاوت افراد از ميزان مسئوليت عامل در گفتمان بررسي شده است. براي پاسخ به پرسش پژوهش، دو تكليف طراحي شدند. در تكليف اول تعداد 331 آزمودني دو سناريو با موضوع حادثه در رستوران و آلودگي محيط‌زيست را يك بار در قالب افعال معلوم و يك بار در قالب افعال اسم‌سازي‌شده خواندند و ميزان مقصر بودن عامل و ميزان خسارت واردشده را در قالب طيف ليكرت قضاوت كردند. نتايج نشان داد آزمودني‌ها عامل نسخۀ داراي اسم‌سازي از سناريوي «رستوران» را به‌طور معني‌داري كمتر مقصر شناختند. اما در سناريوي «محيط ‌زيست» تفاوت معني‌داري در مقصر دانستن عامل در حالت اسم‌سازي و فاقد اسم‌سازي مشاهده نشد. همچنين، ميزان صدمه واردشده نيز در هر دو نسخه از سناريوهاي «رستوران» و «محيط ‌زيست» فاقد تفاوت معني‌دار بود. به‌منظور اطمينان از پايايي اثر مشاهده‌شده در سناريوي «رستوران»، تكليف دومي مشابه با تكليف نخست و با موضوع حادثه در جلسۀ مصاحبه طراحي شد و پرسش خسارت اين بار با گزينه‌هاي ريالي طرح شد. در اين تكليف 146 آزمودني غير از آزمودني‌هاي تكليف اول به پرسش‌ها پاسخ دادند. نتايج نشان داد، همانند سناريوي «رستوران»، آزمودني‌ها به‌طور معني‌داري ميزان مقصر بودن عامل در نسخه داراي اسم‌سازي را كمتر ارزيابي كردند؛ اما تفاوت معني‌داري در پاسخ به ميزان خسارت يافت نشد. يافته‌هاي اين پژوهش نقش اسم‌سازي در كم‌رنگ‌سازي ميزان عامليت در گفتمان را تأييد مي‌كند.