شناسايي حقوق فرهنگي - آموزشيِ شهروندان و راهبردهاي تحقق آن در نظام تعليم و تربيت ايران

مقاله حاضر با هدف شناسايي شاخص‌هاي فرهنگي - آموزشي حقوق شــهروندي و سازوكارهاي تحقق آنها در نظام تعليم و تربيت ايران تدوين و اجرا شده است. نوع پژوهش كيفي و بر اساس هدف از نوع كاربردي است. در اين پژوهش با توجه به ماهيت دو مرحله‌اي آن، از تلفيق دو روش تحليل محتواي اسناد و تكنيك دلفي استفاده شده است. نمونه آماري بخش تحليل محتواي اسنادي را اسناد بالادستي بين المللي، ملي و كتب مذهبي اسلام تشكيل مي‌دهند كه شاخص‌هاي حقوق فرهنگي-آموزشي شهروندي از آنها استخراج شده است. اين شاخص‌ها در ادامه با پياده سازي تكنيك دلفي در قالب پرسشنامه باز پاسخ، در مصاحبه با پانزده نفر از خبرگان آموزشي غربال شد و سازوكارهاي تحقق آنها در نظام تعليم و تربيت ايران ارايه و پيشنهاد گرديد. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است شاخص‌هاي اصلي حقوق فرهنگي –آموزشي شهروندي شامل حق بر مالكيت معنوي، آزادي مذهب، آزادي بيان، مشاركت فرهنگي و حق دسترسي آزاد به اطلاعات و حق آموزش هستند. خبرگان مورد مشورت در تكنيك دلفي نيز چهار سازوكار اصلي شامل سازوكارهاي «فرهنگي و نظارتي»، «حمايتي و انگيزشي»، قانوني و نظارتي را در قالب هفده راهكار عملياتي به منظور ايفاي حقوق فرهنگي - آموزشي در نظام تعليم و تربيت مدارس ايران پيشنهاد نمودند.