همبستگي بين فراواني جوامع ماكروبنتوزي با عامل‌‌هاي زماني و مكاني (مطالعه موردي: رودخانه قره‌سو، اردبيل)

آلودگي آب يك مشكل بزرگ جهاني است كه بر گياهان و موجودات زنده‌‌ اثر مي‌گذارند. عوامل تاثيرگذار بر آلودگي آب شامل آلايندهاي صنعتي، كشاورزي و انساني است. رودخانه قره‌سو از لحاظ آلودگي به دليل مصارف آب رودخانه در بخش كشاورزي و آبزي‌پروري از اهميت زيادي برخوردار است. در تحقيق حاضر، تاثير مزارع پرروش ماهي و نوع بستر رودخانه بر فراواني جوامع ماكروبنتوزي مورد بررسي قرار گرفت. به همين منظور چهار ايستگاه: 1) ايستگاه بالادست و قبل از مزارع پرورش ماهي (به ‌عنوان ايستگاه شاهد)، 2) ايستگاه بين مزارع پرورش ماهي، 3) ايستگاه آخر مزارع و 4) ايستگاه پايين‌‌دست به فاصله 4 كيلومتري از آخرين مزرعه پرورش ماهي تعيين گرديد. نمونه‌‌برداري از ماكروبنتوزها و بستر رودخانه در دو فصل زمستان و بهار انجام شده و فراواني آنها در ايستگاه‌ها و ماه‌هاي نمونه‌‌برداري محاسبه شد. بيشترين فراواني مربوط به خانواده‌هاي شيرونوميده (1456 تعداد در متر مربع) و سيموليده (2737 تعداد در متر مربع) از راسته دوبالان بود كه به‌ترتيب در ايستگاه‌هاي پساب 2 و ايستگاه پايين‌‌دست در فصل زمستان مشاهده شدند. همچنين جنس بستر رودخانه براي تعيين همبستگي با گونه ماكروبنتوز مشخص گرديد. ماكروبنتوزهاي شناسايي شده در گروه‌هاي تغذيه‌‌اي طبقه بندي شدند و ارتباط بين آنها با جنس بستر با استفاده از همبستگي پيرسون مشخص گرديد. ميزان ارتباط گونه‌هاي مختلف ماكربنتوز با ايستگاه‌ها و ماه‌هاي نمونه برداري با استفاده از نرم افزار Canoco و آناليز آماري CCA يافت شد. مطالعه حاضر نشان داد كه پساب مزارع پرروش ماهي بر فراواني ماكروبنتوزهاي رودخانه قره‌سو تاثيرگذار بوده است كه علت آن مي‌‌تواند به دليل افزايش مواد مغذي آب رودخانه در اثر رهاسازي پساب و نيز كاهش دما و كاهش تجزيه مواد مغذي در فصل زمستان باشد. بنابراين، براساس يافته‌ها حضور گروه‌هاي تغذيه‌اي مختلف ماكروبنتوز متاثر از نوع بستر رودخانه و فصول مختلف سال است.   [1] Diptera