جنبش مدرسه‌سازي در بيت‌المقدس دوره مملوكي (648-923ﻫ.) و تاثيرات اجتماعي و فرهنگي آن

هدف: تاريخ آموزش و نهادهاي آموزشي در جوامع اسلامي از جنبه‌هاي گوناگون شايسته بررسي است. افزون بر مطالعات كلاني كه تاكنون در اين زمينه صورت گرفته مي‌توان تاريخ آموزش اسلامي را با تكيه‌بر قلمروهاي جغرافيايي منطقه‌اي يا شهري نيز پي گرفت. اگر اين مهم دربارۀ همۀ سرزمين‌ها/ شهرهاي اسلامي صورت گيرد، آنگاه مي‌توان تصويري دقيق‌تر و جامع‌تر از تاريخ آموزش در تمدن اسلامي به‌دست داد. اين مقاله به بررسي روند پايه‌گذاري مدرسه‌ها در بيت‌المقدس دورۀ مماليك (648-923ﻫ.) پرداخته و هدف آن واكاوي تأثيرات شكل‌گيري و گسترش مدرسه‌ها در اين شهر ‌است. جنبش مدرسه‌سازي در بيت‌المقدس كه در روزگار ايوبيان آغاز شده بود، در دوره مماليك شتاب گرفت و برشمار مدارس اين شهر افزوده شد. سلاطين و اميران مملوكي اهتمام ويژه‌اي به برپايي مدارس داشتند و گاه علماء و تجار نيز به آنان اقتدا مي كردند. روش: اين پژوهش به روش كتابخانه‌اي و بر پايه منابع تاريخي انجام شده است. يافته‌ها: بنابر آمارها در اين دوره 35 مدرسه در قدس بنا نهاده شد. مدرسه‌سازي گسترده، اثرات اجتماعي و فرهنگي بسياري داشت؛ از آن جمله اينكه بيت‌المقدس را به يكي از مقصدهاي اصلي مسلمانان به‌ويژه علماء و جويندگان علم بدل ساخت. مدرسه‌سازي و گردهمايي دانشوران مسلمان يكي از عوامل اصلي احياي هويت اسلامي اين شهر بود. نتيجه گيري: بيت‌المقدس پر از نشانه‌ها، ارزش‌ها، سنت‌ها و آيين‌هاي اسلامي گرديد و فرايند اسلامي‌شدن آن كامل شد.